Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modelesystemuczłowiek–maszyna
37
KomitetErgonomiiPAN,któraodbyłasięponadtrzydzieścilattemuwUniwer-
sytecieJagiellońskimnatematniezawodnościsystemuH–M,awktórejpoza
przedstawicielamipsychologiiimedycynypracy,braliudziałinżynierowie,fi-
zycyimatematycy,którzymielizazadanieopracowanieuniwersalnegomodelu
niezawodnościsystemuczłowiek–maszyna.Pokilkudniachstwierdzonowspól-
nie,żetakiegomodeluwielowymiarowegoniedasięopracowaćpostronieczło-
wieka,ijegoudziałwtymmodeluzdefiniowanowówczasjakostaływspółczyn-
nik„K”.Kolejnemodeleteoretyczne,znajdującesięwliteraturzeprzedmiotu,
mimożecorazbardziejszczegółowe,wydająsiępotwierdzaćówpesymizm,
gdyżniewykraczająpozaparadygmatholistyczny,trudnydoweryfikacjiempi-
rycznejtzw.skojarzonychczynnikówpracy,którychjestpraktycznien+1.
2.1.Modeletechnocentrycznewpsychologiiprzemysłowej
Przystosowanieczłowiekadopracyjestpochodnąogólniejszejteoriiadaptacji
(przystosowania)1człowiekadozmiennychwarunkówśrodowiskaijestdomeną
takichnauk,jak:naukihumanistyczne(psychologia,pedagogika,socjologia,fi-
lozofia),przyrodnicze(biologia,medycyna,chemia)itechniczne(Franus,2000).
Podstawowymnarzędziemdostosowaniaczłowiekadopracywklasycznymmo-
deluH–Mbyłanowadziedzinapsychologiipracy,powołanadożyciaprzez
Münstberga,profesorapsychologiinaUniwersytecieHarvardawroku1912,
amianowiciepsychotechnika,definiowanajakonaukaopostępowaniu
człowiekawsytuacjipracy.Podstawowymcelemtejnajstarszejdziedzinypsycho-
logiistosowanejbyłotworzeniezestawówtestów,służącychdoocenypotencjal-
nychzdolnościisprawnościkandydatówdopracynaróżnychstanowiskach
operatorowych(Porębski,1927).DlailustracjiprzytaczamzaB.Biegeleisenem-
-Żelazowskim(1963,s.19)przykładybadańpsychotechnicznychmłodychro-
botnikówniemieckich(uczniowieprzemysłumechanicznego)zpoczątków
ubiegłegostulecia.Zestaw,składającysięzsześciutestów,obejmowałnastępu-
jącezdolnościisprawnościoperatorowe:
sprawnośćzmysłów(główniewzrokuisłuchu),
zręczność(szybkośćidokładnośćruchów),
uwaga(zdolnośćobserwacji),
1Wliteraturzeprzedmiotudośćczęstozamiennieużywasięterminów„dostosowanie”(adaptation)
i„przystosowanie”(adjustment).Wpracyniniejszejwczęścidotyczącejpsychologiiprzemysło-
wejiinżynieryjnejużywaćbędziemypojęcia„dostosowanie”człowiekadomaszynyimaszynydo
człowieka,zaśwczęścipsychologiiorganizacjistosowaćbędziemypojęcie„przystosowanie”,
zgodniezkanonamipsychologiispołecznej.