Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modelesystemuczłowiek–maszyna
49
wpraktyceczęściejmamydoczynieniazczasemreakcjizwyborem,tojednak
stwierdzeniejużwówczasprzezE.J.McCormicka(1957),żeczasreakcjizło-
żonejjestdłuższy(0,19–0,26sek.)wporównaniudoczasureakcjiprostej
(0,16–0,21sek.),zainspirowałopsychologówpracydozbadaniamechanizmu
neuropsychologicznegotegostanurzeczyorazróżnicindywidualnychwtym
zakresie.Byłatotakżeważnainformacjadlakonstruktorówtakichurządzeń
technicznych,wktórychlimitczasunarzuconydynamikąpracymaszynywyma-
gasprawnegodziałaniaoperatora(np.rozwójlotnictwaodrzutowego).Jednakże
szczegółowebadanianatentematwymagałyzastosowaniabardziejzłożonego
modeluniżklasycznymodelH–M,nieuwzględniającyprocesówdecyzyjnych.
Będzietoprzedmiotemomówieniakolejnychmodelidziałaniaoperatorowego
człowieka,uwzględniającychdorobekpsychologiiinżynieryjnej.
2.2.Modeleantropocentrycznewpsychologiiinżynieryjnej
Obszernegoprzeglądupiśmiennictwaświatowegonatematstanubadań
wpsychologiiinżynieryjnejdoroku1963dokonałA.Chapanis(1963).Wskazu-
jąc,żedoroku1960ukazałosięokoło3tys.praczzakresupsychologiiinżynie-
ryjnejorazpowstanietrzechnowychtytułówczasopismnaukowych,specjalizu-
jącychsięwtejdziedzinie,takichjak:„EngineeringandIndustrialPsychology”,
„JournalofEngineeringPsychology”oraz„JournalofEnvironmentalScience”
(por.załącznik1),Chapanisuzasadniaważnośćtejdziedzinypsychologii,która
jestodpowiedziąnawyzwaniawzrostudynamikirozwojutechniki,zwłaszcza
lotniczejwojskowejikosmicznejwlatachpięćdziesiątychXXwieku.
Psychologiainżynieryjna,zwanatakżezracjijejdefinicjiantropotechniką
(McCormick,1964),zajmujesięnajogólniejrzeczujmującprzystosowaniem
konstrukcjimaszyniurządzeńtechnicznychdomożliwościpsychofizycznych
ipotrzebpsychologicznychczłowieka.LonginPaluszkiewicz(1979)przedsta-
wiającprzedmiotizakrespsychologiiinżynieryjnej,zwracauwagęnatrzyna-
stępująceujęcia,oparteozróżnicowanemodeleteoretyczne:
wąskie,podkreślającerolępsychologiiwdostarczaniuwiedzykonstruktorom
maszyn,umożliwiającimprzystosowaniedowłaściwościczłowieka(model
maszyna–człowiek);
szerokie,którewykraczapozaklasycznerelacjeczłowiek–maszyna,wkie-
runkuposzerzeniaproblematykibadawczejwstronęfizycznychczynników
konstytuującychwarunkipracynaokreślonymstanowisku(modelczłowiek–
maszyna–środowiskofizyczne);