Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Narratologiavs.ludologia
Nieukrywam,żeprzytaczającdefinicjęNelsona,chciałampodkreślić
proponowanetutajrozumieniepojęciahipertekstujakosposobuorganizo-
waniadanych,którezdecydowaniewymagamocykomputera.Należałobyte-
razustalićrelacjęmiędzyterminaminhipertekst”ininteraktywność”,nawet
jeśliokażesięonapożytecznawyłączniewwypadkuniniejszychrozważań.
Przedewszystkimproponujęuznaćhipertekstnietylezatyptekstu,cona-
rzędzie,dziękiktóremujesteśmywstanietekststworzyć.Natomiasttym,
coumożliwianamtworzenietekstu,jestinteraktywność,właściwośćczycecha
owegonarzędzia.Wydajemisię,żemożnaśmiałostwierdzić,żeniemożliwy
jesthipertekst,któryniebyłbyinteraktywny.Możnateżspróbowaćokreślić
tęrelację,posługującsięnajczęściejprzywoływanąmetaforąinteraktywności
–jeślijestonaspacerempoogrodzieorozwidlającychsięścieżkach,tohiper-
tekstbyłbyowymogrodem.
NajcenniejsząkonkluzjązrozważańLandowajestspostrzeżenie,że
zmianydokonującesięwspółcześniewsposobieludzkiegomyślenianiewyni-
kajątylkoztemparozwojutechnologiiimożliwości,jakieonanamoferuje.
To,żewielolinearnośćwypieralinearność,odbiorcazamieniasięwuczestnika,
aszerokorozumianeczytaniewgrę,którejfinałniejestzgóryprzesądzony,
zatowszystkowrównejmierzeodpowiedzialnisąteoretycyliteraturyostat-
nichkilkudekad.OstrożniejednakpotraktowałabymsugestieLandowado-
tyczącerodzajurelacjimiędzytymidwomapolamibadańitraktowaniemyśli
krytycznoliterackiejjakoprzepowiedni,którejobleczeniewciałoumożliwia
nowatechnologia5.Chciałabymjeszczerazpodkreślić,żedalekomidotego
rodzajusugestii;nawetjeśliwteoriachpoststrukturalistówpojawiająsię
fantazjenatematmultilinearnościczypełnejswobodyodbiorudzieła,pa-
miętajmy,żeteorieteodnosząsiędotekstuwjegonajbardziejdosłownym
rozumieniuiprzesadąwydajemisięichstosowaniedoopisurelacjiczłowiek–
komputer.Pokusiłamsięopróbędokonaniaprzeglądukilkuteoriiliterackich,
wktórych,zdaniemLandowa,pobrzmiewaideainteraktywności,ponieważ
uważam,żezapoznaniesięzliterackimkontekstemhasłaninteraktywność”
pozwolinamzrozumiećtejegodefinicje,któreujmująjejakodośćogólniepoj-
mowanącechęwspółczesnejkultury,kształtowanązarównoprzezmyślicieli
czyteoretyków,jakitechnologów,orazdobitniejzaznaczyćstanowiskowobec
powyżejopisanegoodmienne.
Pierwszymzprzywoływanychbadaczyliteratury,wktórychpracachpo-
jawiasięhasłoninterakcja”,jestMichaiłBachtin.Wjegokoncepcjachdoty-
czącychdialogowościliteraturymożnawyłonićtrzypłaszczyzny,naktórych
mamydoczynieniazezjawiskiemwzajemnegooddziaływania.Napłaszczyź-
niepierwszej(zaznaczam,żewyliczaniepłaszczyznwtakiejkolejnościma
charakterporządkującyzagadnienie,niezaśwartościującyinterakcje,októ-
rychpiszeBachtin)utwórliterackiuczestniczywpowszechnychprocesach
komunikowania;płaszczyznadrugatodialogiodbywającesięnapoziomie
5nHipertekstdysponujetym,coproponujewspółczesnateoria,ucieleśniawielezpomysłów
czystanowiskprezentowanychprzezBarthes’a,DerridęczyFoucault”,tamże,s.73.
