Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Nieulegawątpliwości,żejeszczewXVIIiXVIIIwiekuobecnośćpierwiastków
teologicznychbyławfilozofiiczymśzrozumiałyminiekontrowersyjnym.Na
dobrąsprawęniekwestionowanojejinieproblematyzowano,ajeślijuż,to
domaganosiękrwawejfilozoficznejrewolucji,skutkującej,jakuHolbacha
czyLaMettriego,radykalnymusunięciemcałościdyskursuteologicznego
pozaobszarfilozofii
1
.Tym,coczyniHume’afilozofeminteresującymnatle
standardowychoświeceniowychateistów,jestzrozumienie-protonietzsche-
ańskiewswoimcharakterze-żeodrzucenieBogamusimiećkonsekwencje
epistemologiczneiontologiczne.Jakofilozofjestonświadomy,żeBógnie
jesttylko(jakwwykładniphilosophes)nfantomem”,nułudą”,nzjawą”etc.,
alestanowiprzedewszystkimnajwyższąwartośćepistemologiczną,naktórej
iwokółktórejzbudowanebyłyfundamentybezmaławszystkichklasycznych
systemówfilozoficznychnowożytnejEuropy
2
.Czymjestwtymkontekście
wartość?Gwarantemsensownościpodstawowychepistemologicznychionto-
logicznychpojęćfilozoficznych:prawdy,korespondencji,uzasadnienia,bytu,
celuetc.Dziękiniejkoncepcjefilozoficznestająsięspójnymi,jednorodnymi
systemami.Humowskakrytykasiedemnastowiecznejfilozofiitopotwierdza.
Jeślibowiem,jakproponujeHume,usuniemyzfilozofiipojęcieBoga,tospójna
dotychczaswizjaświataulegniezburzeniu,apostrzeganierzeczywistości
straciprzyrodzoną,jaksądziliDescartesiLeibniz,jasnośćiwyraźność.
ChcącukazaćcałośćprojektuHume’a,należyskonfrontowaćwynikijego
krytykinaukowychaspiracjireligiizhistoryczniewcześniejszymi,teologicz-
nieugruntowanymirozwiązaniamijegofilozoficznychantagonistów.Zmia-
nyfilozoficznegoświatopogląduniedasiębowiempokazaćinaczejniżprzez
omówienie-wmiaręmożliwościszczegółowe-teoriopoznawczychrozwią-
zańklasycznejfilozofiiXVIIwiekuiwykazanieichzasadniczejrozbieżno-
ścizpropozycjamiHume’a.Wtensposóbzamierzamudowodnićtezę,że
całafilozofiaHume’arozgrywasięwnapięciumiędzykrytykądyskursów
metafizycznych,przedewszystkimkontynentalnych,ipróbąskonstruowa-
Wprowadzenie
25
1
Innąkwestiąjestto,nailetakieradykalnegestysamemającharakterteologiczny,aprzy-
najmniejepisteologiczny,jakożenaturauzasadnianiajestwnichanalogonemklasycznego
dlaepisteologiiuzasadnianiawertykalnego.
2
PrzezSystemnaturyHolbacha-mimoimponującychrozmiarówdzieła-przebijakomplet-
nybrakwrażliwościepistemologicznejcechującynaiwnynaturalizm.PodstawienieNatury
wmiejsceBogajestzrozumiałemetafizycznieibyćmożeetycznie,natomiastimplikacje
epistemologiczneobejmująm.in.koniecznośćprzeformułowaniaproblemunormatywnego
statusuteoriipoznania,czegoHolbach(tłumaczHume’a!)niebyłświadomy.
