Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PINACEAE–SOSNOWATE
36
LarixdeciduaMill.(L.europaeaDC.,L.sudeticaDomin,L.europaeasubsp.sudetica(Domin)Domin)-mo-
drzeweuropejski(m.pospolity;łac.ndeciduus”=taki,któryopada,nietrwały;dlacharakterulistowia;
nłac.nsudeticus”=sudecki).Drzewowys.do40(-50)m;koronastosunkowowąska;korazwiekiemgruba,głę-
bokospękana.P.rocznedługopędyżółtawe,beznalotuwoskowego.Li.dł.do3(4)cm,zielone.Szysz.zmienne
wzarysie,okrągławedowydłużonych,wąskojajowatych,dł.2-4(-6)cm;łuskinasiennenaszczyciezaokrąglone
lubwykrojone,prostelublekkoodgięte,nagielubtylkounasadyniecoowłosione,unasadyszyszki-drobne;łuski
wspierająceczęstowidocznepomiędzynasiennymi,podobniejakdługieskrzydełkanasion;szyszkiotwierająsię
nopornie”,odIIdoVI.
Wyst.-zach.iśrodk.Europa(2n=24),najczęściejwgórach;wPolscepodgat.nominatywny,L.decidua
subsp.decidua,rośniedzikozapewnetylkowTatrach;dolasównaniżuwprowadzonywtórnie(zwyklezna-
sionpopulacjialpejskich)-sprawiatuwrażeniecałkowiciezadomowionego;drzewazAlpsąjednakwrażli-
wenarakamodrzewiowego(Lachnellulawillkommii).WSudetachm.europejskidzikoniewystępuje,arosną-
cetumodrzewie,zwaneniekiedymodrzewiamisudeckimi,sąnajprawdopodobniejpochodzeniaalpejskiego.
Ogrody→opisrodzaju.
Kultura-modrzewndotegowszystkiegozdatnyjestcoisosna”(Jabłonowska1786),alejegodrewnonzawszeprzecież[ł]jest
szacowniejsze”(Kluk1805).Powszechnieznanabyławartośćmodrzewinywbudownictwie:„budowymodrzewowewiekami
nieskażonestoją.Wbudowachwodnych,naprzykładprzymłynach,wstudniach,czernieje,iprawiewkamieńsięobraca”
(Klukl.c.);drewnonzczasemnabierakościanejtwardości;trwałośćjegoprzechodziwszystkieinnerodzajedrzewabudowla-
nego[ł]trzydworkiwWarszawiewystawionezmodrzewia(októrychwzmieniaGołębiowskiwopisaniuWarszawy)istniały
jużwlatach1666i1674,jakświadcząnapisynanich”(Gerald-Wyżycki1845).Drewnoceniono,dlajegotrwałości,szczególnie
tam,gdziemiałostycznośćzwodą-narurydowodociągów,rynny,wwarzelniachsoliitp.,ajakowyjątkowowytrzymałe
branotam,ngdzieznaczneciężaryutrzymywaćpotrzeba”(Gerald-Wyżyckil.c.);służyłoteżnapodobraziamalarzom,jako
żesięniepaczyiniepęka.Przezdestylacjężywicyotrzymujesięterpentynęweneckąikalafonię:nnajczystszaterpentyna
[ł]jestta,którapodczasupałówprzepacasię,czyliwystępujekroplamiprzezkorę”(Gerald-Wyżyckil.c.).Latemzbierano
zigiełigałązeknsoklepki,ziarnisty,którymawłasnościmannykalabryjskiej[→Fraxinusornus]weFrancjipodnazwiskiem
MannedeBriançon;mannatapodobnadoziarnkolendry,naderłagodniezwalniażołądek”(Gerald-Wyżyckil.c.).nGrzyb
białyczylihubarosnącanamodrzewiu[ł]mawłasnościrozwalniające,purgująceioczyszczające,wmedycynieznanyjest
podnazwiskiemAgaricusalbus”(Gerald-Wyżyckil.c.).Kora,zwłaszczawRosji,stosowanabyławgarbarstwie.
--subsp.polonica(Racib.exWóycicki)Domin(L.polonicaRacib.,nom.nud.)-modrzewpolski;wyróżniajągo
mniejsze,bardziejkulisteizwarteszyszki,ołuskachnasiennychzagiętychdośrodka.obapodgatunkisąbardzo
podobnei,zwłaszczawuprawie,częstoniedoodróżnienia.
Wyst.-narozproszonychstanowiskachwśrodk.ipd.-wsch.Polsce(rezerwatynaG.Chełmowej,wMajdowie
k.Skarżyska-Kamiennej,wMałejWsik.GrójcapodNowąSłupią),pozatymwwielumiejscachuprawianywla-
sach;rośniewRumunii,naSłowacjiiUkrainie.Ogrody-możliwościzastosowańiwartośćnieróżniągoistotnie
odpodgat.typowego,choćm.polskimaniecomniejszewymaganiasiedliskowe,rośnienaogółszybciej,znosi
boczneocienienieiwmniejszymstopniupodlegarakowi.
