Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyradiobiologii
53
Jądroatomowe,wysyłającjedenzpowyższychtypówpromieniowania,ulega
przemianie,któramożeprowadzićdopowstanianowegorodzajuatomu,awwielu
przypadkachdonowegorodzajupierwiastka.Przykłademprzemianyαjestprzej-
ścieradu226wradon222,aprzemianyβ–przejściejodu131wksenon131.Pro-
mieniowanieγczęstotowarzyszyprzemianomαiβ–.Wynoszącenergięzjądra
atomowego,niepowodujeonojednakzmianypierwiastka.Promieniowanieγtowa-
rzyszyprzejściuradonuzestanuwzbudzonegowradonwstaniepodstawowym.
Jądrapierwiastków,któreemitująpromieniowaniejądrowe,mająnazwęnie-
trwałych.Wyróżnianesą4rodzinynaturalnychpierwiastkówpromieniotwórczych
–toru,neptunu,uranuiaktynu.Ponadtowprzyrodziewystępujekilkasamotnych
pierwiastkówpromieniotwórczych.Charakteryzująsięonedługimokresem
połowicznegorozpaduiwzdecydowanejwiększościprzypadkówulegająprzemia-
nieβ–.
Sztuczneprzemianyjądrowe
Jużw1919r.Rutherfordprzeprowadziłdoświadczeniepolegającenabombardowa-
niucząstkamiαjąderatomówazotu.Wwynikuzaistniałejprzemianyjądrowejpo-
wstałyatomytlenuiprotony.Powyższareakcjastałasiędowodemnato,żeprze-
mianiemogąulectrwałejądraatomowe.Bombardowanieberylucząstkami
αemitowanymizjąderpromieniotwórczych(np.polonu)doprowadziłydoodkry-
cianeutronów.Pierwszesztuczneprzemianyjądrowewywoływanozapomocą
cząstekαemitowanychprzezpierwiastkipromieniotwórcze.Następnie,wmiarę
rozwojuakceleratorówireaktorówjądrowych,zaczętoużywaćdobombardowania
jąderatomowychinnychcząstek,takichjak:protony,deuterony,neutrony,elektro-
ny.Zwłaszczaneutrony,wytwarzanewreaktorachjądrowych,znajdujązastosowa-
niewotrzymywaniusztucznychpierwiastkówpromieniotwórczychoróżnychokre-
sachpołowicznegorozpadu(odkilkuminutdokilkutysięcylat).Rozpadpromie-
niotwórczytychpierwiastkówjestwykorzystywanywmedycynie.Fosfor32,
ulegającprzemianieβ–dosiarki32,jestczystymemiteremβ,akobalt60,ulegając
rozpadowidoniklu60,cez137,rozpadającsiędobaru137,lubiryd192,ulegając
rozpadowidoplatyny192,sąemiteramicząstekβikwantówγ.Wprzypadkuza-
stosowaniakobaltu,cezuiiryduwradioterapii,wykorzystywanejestjedyniepro-
mieniowanieelektromagnetyczne,acząstkiβulegajązaabsorbowaniuprzezspe-
cjalneosłony.
Promieniowaniesztuczniewytwarzane
waparatachdiagnostycznychiterapeutycznych
Dolat30.jedynymźródłempromieniowaniaXbyłylampyrentgenowskie.W1932r.
skonstruowanopierwszyakceleratorcząsteknaładowanych.Wjednostopniowych
akceleratorachzgeneratoramiwysokonapięciowymiuzyskiwanocząstkioener-
giach5–7MeV
.Skonstruowanenastępnieakceleratoryliniowepozwalająnadawać
elektronomenergiędokilkudziesięciutysięcyMeV
.
Wewspółcześniestosowanychwradioterapiiprzyspieszaczachliniowychstoso-
wanesąwiązkifotonówXoenergiach4–25MeV(najczęściej6–15MeV)iwiązki
elektronówoenergiach6–22MeV
.Betatrony,przyspieszająceelektronydoenergii
ponad30MeV
,niemająobecniezastosowaniawpraktyceklinicznej.Wcyklotro-
