Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyradiobiologii
55
Oddziaływaniecząsteknaładowanychzmaterią
Istotąoddziaływanianaładowanychcząstekzmateriąsąichzderzeniazelektrona-
mipochłaniającegoośrodka.Wwynikuzderzeńelektronymającemałąmasęuzy-
skująznacznąenergię.Energiatapozwalanaprzejścieelektronunajeden
zwyższychpoziomówenergetycznychwatomie(wzbudzenie)lub,gdyuzyskana
energiajestdostatecznieduża,naoderwanieelektronuodatomu(jonizacja).Cząst-
kaprzechodzącprzezośrodekpowodujewięcwzbudzenieijonizacjęatomów.Na
wytworzeniejednejparyjonów(elektronuizjonizowanegoatomu)wpowietrzu
cząstkatracienergięok.35eV
,niezależnieodprędkościirodzaju.Naładowane
cząstkielementarne(elektrony,pozytony,protony,mezony)mająładunekrówny
wielkościładunkuelektronu.Wielkośćjonizacjiwośrodkuzależyjedynieodich
prędkości.Imwiększajestprędkośćcząstki,tymmniejenergiijesttraconanajoni-
zację,gdyżjonizacyjnastrataenergiicząstkijestodwrotnieproporcjonalnadokwa-
dratujejprędkości.Wmiaręutratyprędkościnaładowanacząstkapowodujecoraz
większąjonizacjęośrodka.Cząstkiomałejmasiepodczaskolejnychzderzeńsilnie
zmieniająrównieżkierunekswojegoruchu.Elektronoenergii1MeVmawtkan-
kachmiękkichzasięgkilkumilimetrów.Torjegoruchujestzbliżonydoliniipro-
stej,ajonizacjanastępujeśrednioco0,1pm.Promieniowanietakiecharakteryzuje
sięniskimwspółczynnikiemliniowegoprzekazywaniaenergii(LPE,ang.LET–li-
nearenergytransfer).Wmiaręzmniejszaniaswojejszybkościelektronsilniejod-
Zasięgwwodzie(nm)
Ryci22iKomputerowasymulacjaprzebieguelektronuoenergii1keV.Spowolnionyelektron,wy-
wołującjonizacjęco2nm,jestwstanieuszkodzićpodwójnąnićDNAośrednicy2,3nm.
