Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
DialogInnychalboinnemonologi
prawdziwe,gdyoddawałyprzypisanąrzeczynaturę,lub–sięgającpoostroż-
niejszesłowa–były„percepcjąprawdyzdążającądoniejsamej”
7;stawałysię
fałszywe,gdynaturętęzniekształcały.Coważnejednak,zawsze–fałszyweczy
prawdziwe–pozostawaływtórneiniesamodzielnewobecbytu,któregoprawdę
wypowiadały
8.
Zprzeświadczeniemowtórnyminiesamodzielnymcharakterzewszelkich
przedstawieńwstosunkudoprzedstawianegobytuzwiązanejestkolejneroz-
strzygnięciekryjącesięzaklasycznądefinicjąprawdy,amianowicieokonwen-
cjonalnymcharakterzejęzyka.„Słowa”–pisałArystoteles–„sąsymbolicznymi
znakami(symbola)wrażeńdoznawanychwduszy,adźwiękipisanesąznakami
dźwiękówmówionych.Jakopisane,atakżejakomówioneniesądlawszystkich
ludzitesame.Aleto,czegoprzedewszystkimsąznakami(semia),wrażeńdo-
znawanychwduszy,jesttakiesamodlawszystkich,awięcito,czegosąte
wrażeniapodobiznami(homeiomata),mianowicierzeczysąrównieżtakiesa-
me”(por.Arystotelesza:Allen1994,s.23).Słowazatembliższesąkonwencji
niżnatury.Onesame,podlegającmodomizwyczajom,mogąsięzmieniać,
podczasgdyprawdabytu,doktórejsięodnoszą,pozostajezawszetasama.Nie
zależyonabowiemodnazywającegojąjęzyka,„bierzesięniezumowy,ani
zarbitralnieustanawianychreguł”,jejpodstawa„znajdujesiępozamową”,
która–conajwyżej–możeujmowaćjejsenslepiejlubgorzej
9(por.Siemia-
nowski1986,s.29).„Pojęcialubsłowa”–pisałkilkanaściewiekówpoArysto-
telesieK.R.Popper
10–„sąjedynienarzędziamidoformułowaniazdań,przy-
puszczeńiteorii.Pojęciabądźsłowajakotakieniemogąbyćaniprawdziwe,ani
fałszywe.Służąjedyniedeskrypcyjnemuiargumentacyjnemuludzkiemujęzy-
kowi”.Dlategoteż,dodawałdalej,„niepowinnobyćnaszymcelemanalizowa-
nie«znaczeń»,leczposzukiwanieinteresującychi«ważnychprawd»”(por.
7Por.określenieśredniowiecznychmistrzów,którzywsłowach:„perceptoveritatistendensinip-
sam”–oddawaliswójstosunekdoartykułówwiaryzawartychwCredo(por.Hryniewicz2005,s.9).
8H.-G.Gadamerpisałm.in.:„Grecybardzoszybkopojęli,iżto,copierwotniezawierasię
iukrywawmowie,tosamerzeczywichzrozumiałości.Torozumsamychrzeczydajesięprzed-
stawićiprzekazaćwpewnymszczególnymsposobiemówienia.Ówsposóbmówienianazywamy
wypowiedziąalbosądem”(por.Gadamer2000,s.39).
9PiękniemyśltęilustrujefragmentWyznańAugustyna:„Każdyczłowiek,któregozmysłysą
zdrowe,dostrzegawokółsiebiewszechświat.Dlaczegowięcniekażdemuczłowiekowiwszech-
światmówitosamo(...)?Zwierzętawidzągo,leczniepotrafiąbadaćjegosensu(...).Ludziezaś
potrafiązadawaćpytania.Owocemichdociekańjestto,żeniewidzialnesprawyBogapoprzez
rzeczy,którezostałystworzone,dlaumysłuwidzialnymisięstają(...).Rzeczyzresztąudzielają
odpowiedzitylkonapytaniatych,którzypotrafiąodpowiedziosądzić.Wprawdzierzeczynie
zmieniająswegogłosu,czyliswegowyglądu,wzależnościodtego,czyktośnanietylkopatrzy,
czyteż,wpatrującsię,badaje.Nieukazująsięonejednymtakie,adrugiminne.Leczjawiącsię
jednymidrugimwtakiejsamejpostaci,wobecjedynychsąnieme,adrugimprzekazująorędzie.
Araczejdowszystkichprzemawiają,lecztylkocipojmująichodpowiedź,którzyorędzieotrzyma-
nezapośrednictwemzmysłówzestawiajązprawdątrwającąwewnątrznichsamych”(por.św.
Augustyn1987,s.224–225).
10OdwołaniesięwtymmiejscudofilozofiiK.R.Popperanieoznaczaignorowaniaróżnic,ja-
kiedzieląjegostanowiskoodstanowiskaArystotelesa.Manacelunatomiastwydobyciepodo-
bieństw,jakiepomimoowychróżnicłącząoburzecznikówklasycznegorozumieniaprawdy.
