Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Nasadijasukta–Hymnozaistnieniuświata
znaczynieistniałojakoprzejawione,ujmowalnewkategorie,poznawalnewwyniku
aktówpoznawczych,zarównoto,coistniejące–poznawalne,jakito,conieistniejące–
niepoznawalne.Jesttobardzomocnatezafilozoficznawskazująca,iżstanpierwotny
mawsobiepotencjalnązdolnośćzarównodoprzejawianiasię,jakinieprzejawiania
się.Możnabytopotraktowaćjedyniejakometaforę,alewydajesię,żekryjesięzanią
bardzopogłębionarefleksjafilozoficzna.Wskazujesię,iżostaniepierwotnymnie
tylkoniemożemypowiedzieć,żejegoistnieniewymykasiępoznaniuikategoryzacji,
aleteżniemożemyodpowiedzialniepowiedzieć,iżokreślenietegojakostanunieist-
nienia,nieprzejawianiasię,jestwpełniadekwatne.Naturastanupierwotnegoniemoże
byćzatemoddanażadnymizdaniamiasertorycznymi.Żadnezdanieorzekająceostanie
istnieniabytupierwotnegonieprzesądzaojegoprawdziwości.Otymwymiarzerze-
czywistościniemożemyprawomocnieorzec,aniżejestistniejący,aniżeniejestist-
niejący,aniżeistniejejakoprzejawiony,aniżeistniejejakonieprzejawiony.Używając
językakategoriimetafizycznych,niemożemynicadekwatnieorzecotymstanie,lecz
jedyniezpoziomuepistemicznegowskazać,wjakisposóbto,coostatecznienieorze-
kalne,jestpoznawaneidoświadczane.
Wcałejpóźniejszejmyślibramińskiej,wktórejrefleksjafilozoficznarozpoczyna
sięwokresiepowstaniaomawianegoprzeznashymnu,nakładająsięnasiebiekatego-
riemetafizyczneiepistemiczne,oddawanebardzoczęstotymisamymiterminami.
Terminsatdenotujezarównoto,coistniejące,jakito,coprawdziwe,aasatzarówno
to,conieistniejące,jakito,conieprawdziwe.Trudnoosądzićnaile,nasamympo-
czątkurozwojuidei,zabiegtenbyłzamierzony,alewydajesię,iżnieodróżnianiepo-
ziomumetafizycznegoodepistemicznego–cownajstarszychtekstachmogłobyć
zabiegiemcelowym–doprowadziłodonajwiększychaporiiwindyjskiejrefleksjifilo-
zoficznejidowiększościbłędnychinterpretacji.
Indyjskamyślfilozoficzna(owielebardziejbędzietowidocznewtradycjibuddyj-
skiej)rozpatrujenaturęrzeczywistościzperspektywytego,wjakisposóbinailejest
onaadekwatniedanawdoświadczeniu.Zatempierwotnepytaniaipróbyodpowiedzi
naniewychodzązpoziomuepistemicznego.To,oczymmożemyorzekać,używając
kategoriiepistemicznychiwydawaćnatympoziomieprawomocnesądy,możebyć
prawdziwetylkootyle,oiledotyczyopisusposobu,wjakidanąrzeczywistośćpozna-
jemywakciepoznawczym.Jakwiemy,aktpoznawczy–oczymwięcejbędępisaćna
dalszychstronachtejksiążki–jestzapośredniczonyprzezkategorie,apoznanierze-
czywistościprzezzapośredniczenieniepozwalawniknąćwrzeczywistośćabsolutną.
Zdanieto,napoziomiesanhitjeszczeintuicyjne,staniesięjużjasnowyartykułowaną
iprecyzyjnątezą,zwłaszczadlaszkołyadwaita-wedanty.Terminy,któresąprawo-
mocnymikategoriaminapoziomieepistemicznym,zaczynająjakbyżyćwłasnymży-
ciem,wpewnymsensiesięabsolutyzująizaczynająbyćtraktowanejakodotyczące
wymiarumetafizycznego.Iwłaśnieniezauważenietegoprzesunięciainieprecyzyjne
używanieodpowiednichterminówikategoriiprowadzidonajbardziejfundamental-
nychaporiioraznajwiększychpomyłekinterpretacyjnych.Dokładniejbędęotym
pisaćdalej.Wkażdymrazietenmechanizmprzesunięcia,którywydajemisięcharak-
terystycznydlamyśliindyjskiej,bywaobecnytakżewsystemacheuropejskich.
Wtradycjiindyjskiejwystępujeonodsamegopoczątku,gdyżodpoczątkuklasyczne
