Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Konfliktspołecznyakonfliktetniczny
27
utworzeniapaństwanarodowegostanowiniezbędnyelementdojrzałejświadomości
narodowej”.Wskazanyautorwswoimprzeglądzieróżnychtypówdefinicjiiujmowa-
niakonfliktuetnicznegozwracatakżeuwagę–wnawiązaniudorozważańZnanieckie-
go–naasymetrięmotywówdużejgrupy,którajestagresorem,imałej,któramusibro-
nićswejniezależności.Prowadzigotodointeresującegospostrzeżenia:„Możemy
zatemzaryzykowaćtwierdzenie,żejeżelizaetnicznądifferentiaspecificakonfliktu
przyjmiemydążeniedozachowaniatożsamościnarodowej,tokonfliktyetniczne,
wzniecaneczęściejprzezsilniejszychizpobudekinnychniżetnicznesąipozostają
etnicznegłówniepostroniesłabszychibroniącychsię;toonizkoniecznościdopusz-
czająsię«grzechu»ekskluzywności.Natomiastekspansywnośćłatwiejnawiązujedo
uniwersaliówiniemusisięzasklepiać”(tamże,s.41).Zatemkonfliktspołecznyrozgry-
wającysięwskalicałegospołeczeństwamoże–naprzykład–wskaliregionu„prze-
kształcićsię”wkonfliktetniczny,tzn.dlaspołecznościregionalnejdziałaniagrupydo-
minującejzmierzającedorozwiązaniakwestiispołecznych(np.wramachdziałań
modernizacyjnych)mogąbyćrównoznacznezzagrożeniemdekonstrukcjąichkultury
itożsamości.Wtedyopórmniejszościetnicznejjestdlaniejobronąwłasnejtożsamo-
ści,acentralaswojedziałaniatraktujejakowalkęzzaburzeniamispołecznymi,wyni-
kłyminp.zezłejsytuacjigospodarczej.Jesttotylkojedenzescenariuszy,alewskazuje
onnato,żetegotypukonfliktyniesąmożliwedorozwiązaniaprzytraktowaniuichja-
kowyłącznie„czyste”konfliktyetnicznelub„czyste”konfliktyspołeczne.
Mówiącokonfliktachetnicznychwogóle,należyjednakpamiętaćoichzróżnico-
waniuzewzględunastosunekdosuwerenności,tj.nakonflikty„międzynarodowe”
(międzysuwerennymipaństwami)inakonfliktywewnętrznewpaństwiewielonarodo-
wym(lubpoprostuzróżnicowanymetnicznie).Wtymdrugim,bardziejnastutajinte-
resującymprzypadku,należyodróżnićsytuacjęmniejszościnarodowychposiadają-
cych„zagranicznąojczyznę”imniejszościetnicznychpozbawionychzewnętrznego
oparciawsuwerennympaństwie.Konfliktpaństwa(państwanarodowejgrupydomi-
nującej)zmniejszościąetnicznąproponujęwięcnazwać„czystowewnętrznym”(pomi-
jamtukontekstmiędzynarodowejochronyprawczłowiekaikonwencjichroniących
mniejszości;jesttozwiązanezprzemianamipojęciasuwerenności).Konfliktzmniej-
szościąnarodowąrozgrywasięzaśwtrójkącie,którykreśliBrubaker(1998,s.5–6):
mniejszościnarodowe–państwazorientowanenarodowo,natereniektórychtemniej-
szościmieszkają–zagraniczne„ojczyzny”mniejszości.Wtedyzkoniecznościjestto
konflikt,wktórymsuwerennośćpaństwanarodowego(„agresora”)jestograniczona
(chybażemapozycjędominującąwstosunkudozagranicznejojczyznymniejszości).
Wśródczłonkówmniejszościrodzitokryzyslojalności,doktórejpraworoszcząsobie
wszystkietrzypodmioty(takżemniejszośćjakogrupa).Proponujętenkonfliktna-
zwać„częściowowewnętrznym”.
KrzysztofKwaśniewskinakładanakonfliktczęściowowewnętrznynastępujący
warunek:„Wkażdymjednakraziewewnętrznykonfliktwiększościimniejszościnaro-
dowychmusibyćrozpatrywanyprzymodyfikacjachwynikającychzobowiązkulojal-
nościmniejszościwobeccałościexdefinitione,tj.jakdługojestmniejszością”(1994,
s.44).Postulattenwydajesięważny,alejednakzarazemczęściowo„utopijny”,tzn.na-
