Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Modeleopisuanimozjiikonfliktównarodowościowychwwymiarze…
37
dzającbogactwoprzeżywanegoświataczłowiekadodziałaństrategicznychiinstru-
mentalnych,cosprawia,żeniektórychkonfliktówetnicznychwwymiarzeetnicznym
niesposóbzrozumiećijawiąsięonejakoskrajnieirracjonalne,motywowanewręcz
psychicznymidewiacjami.Ztegosamegopowodunatympoluswąsłabośćujawniły
marksistowskieteoriekonfliktuinarodu.
Modelkulturalistycznyjawisięjakoprzynajmniejpoczęściutopijny,gdyżaniwie-
dzaszeregowychuczestnikówkulturyokanoniekulturynarodowejniejesttaka,jak
sięzakładawróżnorakich„sylwetkachabsolwenta”szkółpowszechnych,aniichprzy-
wiązaniedosymbolicznychelementówkulturyniejesttakznaczące.JerzyJedlickina-
pisał:„Rzeczupraszczającipogrubiajączbrakumiejscanafinezję,powiedziałbym,że
kulturalistycznakoncepcjanaroduwydajemisiępięknymmitemintelektualistów”
(1997,s.59).Zkoleizbytnierozszerzaniezakresukonfliktówetnicznychprowadzido
tego,żezwolennicytegomodelumusząpróbowaćsprowadzićdowspólnegoteoretycz-
negomianownikazarównootwartekonfliktyetniczne,jakiwewnątrzgrupowykon-
fliktowyprocesrenesansuetnicznego.
Modelpolitycznyłączącobapowyższemodele,zarazempowielaiunikawieluich
błędów.Ponieważbliższyjestmodelowiekonomicznemu,więcpowielajegobłąd,trak-
tującdobrasymbolicznejakoarbitralnieustrukturowane,jakopoddającesięstosun-
kowołatwopolitycznemuinstrumentalizmowi.Niewątpliwieodróżniagojednakod
tegomodeluto,żejestbliższykonstruktywizmowi;traktujerzeczywistośćspołeczną
jakotworzonąprzezruchyetnopolityczne,któremogądziałaćnawetwbrewwłasnemu
realnemuinteresowiklasowo-warstwowemuiosiągaćzadowalającejewyniki(np.uzy-
skanieautonomiiterytorialnejnawetzacenępogorszeniawarunkówbytowych,które
mimotoodbieranejestjakosukceswspólnoty).Unikającutopijnościkulturalizmu,
modelpolitycznyzarazemniedostatecznietłumaczyto,dlaczegokontrolaioperacja
nadobrachsymbolicznychjestdlaludzitaksatysfakcjonującaiważna.
Nazakończeniezauważmyjeszcze,żeprzyjmowanieperspektywygrupyjakoroz-
strzygającejocharakterzekonfliktuniemożebyćogólnądyrektywąmetodologiczną.
Ujmującrzeczmetaforycznie,„konfabulacje”słabego,któryzwyklemabujniejszą
wyobraźnięniżsilniejszydążącywprostdorealizacjipragmatycznegointeresu,nie
majątakiejmocysprawczej,byzaczarowaćcałyświatspołeczny.Choćzdominowana
grupaetnicznamożesiędoszukiwaćzagrożeniadyskryminacjiwewszystkich,nawet
niewinnychdziałaniachadministracyjnychpaństwagrupydominującej,jednakto
właśniewyobrażeniagrupydominującejokonflikciestrukturująwwiększościprzy-
padkówrzeczywistośćspołeczną.Zasadata,któramożebyćprzyjmowanajakopod-
stawademitologizacjikonfliktówmiędzyetnicznych,jestoczywiścieosłabianaprzez
wpływinstytucjimiędzynarodowych,którepomagająnarzucićmniejszościowądefi-
nicjęsytuacji,orazprzezcorazwyższąskutecznośćaktówterrorystycznych–broni
słabych.Wymagatozatemstopniowaniaetnicznościkonfliktuzuwaginawzględną
siłęstron5.
5
PrzeciwtemuopowiadasięSzynkiewicz(1996,s.22)wopozycjidoKwaśniewskiego(1994),który
uwzględniateelementywswojejkoncepcjikonfliktuetnicznego.
