Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
WilliamJames,Doświadczeniareligijne
nymisamowolnym;abymiećdotegoprawo,potrzebabybyłoprzedtem
opracowaćjakąśteoriępsychofizyczną,łączącąwartościduchowewogóle
zokreślonymipostaciamizmianfizjologicznych.Wprzeciwnymrazieżad-
naznaszychmyśliiuczuć,anawetżadnazdoktrynnaukowychiwiarnie
mogłabyzachowaćswejwartościjakoobjawienieprawdy,ponieważkażda
znich,bezwyjątku,wypływazpewnegochwilowegostanucielesnego.
Niepotrzebujemyzastrzegaćsię,żematerializmlekarskinieposuwasię
dotakichwszystkowymiatającychwniosków.Wieon,jakwiekażdyprze-
ciętnyczłowiek,żejednestanyduchowesąwyższeoddrugichiobjawiają
namwięcejprawdy;tozaśprzyznającmaterializmlekarskirobiużytekze
zwykłegosąduduchowego.Nierozporządzaonżadnąteoriąfizjologicz-
ną,którabypozwalałamuoceniaćtestanyduchowe,ipróbydyskredyto-
waniatychstanówprzezluźnekojarzenieichznerwamiczywątrobąlub
znazwamioznaczającyminiedomogęcielesnąuznaćnależyzanielogiczne
iniesłuszne.
Bądźmyszczerzyijasnopatrzmynasiebiesamychinafakty.Czyprzy-
znaniewyższościpewnymstanomduchowymwynikakiedykolwiekztego,
cowiemyoichpoprzednikachustrojowych?Bynajmniej!Wynikazdwóch
całkowicieróżnychźródeł:alboztego,żebezpośrednioupodobaliśmyje
sobie,lubztego,żespodziewamysięodnichczegośdobregodlażyciana-
szego.Gdypogardliwiewyrażamysięonwyobraźnigorączkowej”
,toćoczy-
wiścieniedlatego,żebyśmypodniesionątemperaturęuważalizapowód
naszegolekceważenia.Boiktóżmożeodpowiedziećnapytanie-czytem-
peratura390do400niejestwłaściwszadlakiełkowaniaiwzrostuprawdyniż
temperaturanormalna,wahającasięokoło36,50?Ijeśliodrzucamypewne
pojęcia,czynimytoalbodlasprawianejnamprzeznieprzykrości,alboteż
dlatego,żeniewytrzymująonekrytykichwilzdrowych.Gdyzaśwychwala-
mytemyśli,któreprzynosinamzdrowie,tosądnaszniemanicwspólnego
zzachodzącąwzdrowymustrojusprawąprzemianymaterii,októrejzresztą
prawienicniewiemy.Danąmyślszanujemyjakoprawdziwąwówczas,gdy
przynosinampewnezadowoleniewewnętrznelubgdyzgodnajestzinnymi
naszymipoglądami,albowreszcie-gdyprzydatnajestdlanaszychpotrzeb.
Otóżtebardziejwewnętrzneibardziejoddalonesprawdzianynieza-
wszechodząwparze.Szczęśliwośćwewnętrznaiużytecznośćniezawsze
godząsięzesobą.Jeślirzeczyodczuwanejakonajlepszesprawdzimyzapo-
mocądoświadczenia,toniezawszeokażąsięonejednocześnietakżennaj-
prawdziwszymi”
.Jakoklasycznyprzykładmożetusłużyćróżnicapomiędzy
FilipempijanymiFilipemtrzeźwym.Jeślisamopoczuciendobra”byłoby
