Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
KATARZYNAKRZYWICKA
marginalizacjiIndian,zaśuznająckonieczność„peruwianizacjiPeru”,postulował
wykorzystaniekulturyautochtonicznejdoprzezwyciężeniabarierrozwoju.
AdoptowanewXIXiXXwiekuideeliberalizmu,pozytywizmu,socjalizmu,
spowodowałytakżezmianępozycjiKościołakatolickiegowpaństwachlatyno-
amerykańskich,wktórychupowszechniałsięsystemrozdziałupaństwaiKościoła
(Kolumbia–1853,Meksyk–1857/1917,Gwatemala–1871,Wenezuela–1870–1888,
Argentyna–1880,Brazylia–1890,Ekwador–1895,Chile–1925).9Państwoprzejmo-
wałokościelnąwłasnośćziemską,ograniczającfunkcjepubliczno-prawneKościoła
wzakresiesprawstanucywilnegoiedukacji.Zmieniałsięrównieżstosunekspołe-
czeństwadoKościoła,coznalazłowyrazwupowszechniającymsięwśrodowiskach
warstwśrednichorazrobotniczychantyklerykaliźmie.Zjawiskobyłorezultatem
rozwojunowychidei,pozytywizmuwśródelit,zaśwśrodowiskachrobotniczych
myślilewicowej,głównieanarchizmuimarksizmu.Zmianyteniezałamałypozycji
religiikatolickiejiKościoła,któryutrzymałwpływwpaństwieinakształtowanie
świadomościspołecznej.
Postępowałprocesadaptowaniasiękulturypolitycznejwyrastającejziberyjskiej,
katolickiej,kreolsko-feudalnejipatrymonialnejtradycjidonowychwarunków,które
pojawiłysięwrazzkoncepcjamimodernizacjiirozwojemcywilizacjiprzemysłowej.
Niemniejjednak,pomimozmian,fundamentdwuklasowejstrukturyspołeczeństwa
przetrwał,podobniejakjegoelitarna,patrymonialnaihierarchicznaforma.Nowe
grupyspołecznezostałypodporządkowanetradycyjnymnormom,elitomrządzą-
cym,nowejoligarchii,konserwującymstrukturęstosunkówspołecznych.Seymour
MartinLipsetiAldoSolariwskazują10,żesystemwartościkształtującychkulturę
politycznąspołeczeństwalatynoamerykańskiegopowstałwoparciuoszczególne
doświadczeniehistoryczne,tradycjekulturowe,stosunkiklasowe,systemedukacji
iwychowaniaorazpreferowanekierunkiiprogramzmiangospodarczychispołecz-
nych.S.M.Lipsetzwracauwagęnaantyliberalnycharakterlatynoamerykańskiej
kulturypolitycznej,wspierającejsięnafundamencierelacjirodzinnychiwspólnoto-
wych,negującejliberalnyindywidualizm.Kulturętęuwarunkowałydoświadczenia
trzechwiekówkolonialnejdominacjielityhiszpańsko-portugalskiej,którązastąpiła
kreolskaarystokracjaziemskaiKościółkatolicki.Ukształtowałasiętrwałainie-
naruszalnastrukturaspołeczna,wktórejnajwyższąpozycjęzajmowałaoligarchia
ziemska,wojskowiiduchowieństwo,awdalszejkolejnościwarstwamłodejburżuazji.
Stosunkigospodarczecechowałlatyfundyzmiwytwórczośćmanufakturowa,utrwa-
9J.OscarBeozzo,TeChurchandtheLiberalStates(1880–1930),[w:]E.Dussel(red.),TeChurch
inLatinAmerica:1492–1992,Wellwood1992,s.117–136.
10S.MartinLipset,A.Solari(red.),ElitesinLatinAmerica,Oxford1967.Współczesneaspekty
specyfikiirolielitwAmeryceŁacińskiejpodejmujepracapodred.P
.Birle,W.Hofmeister,G.Maihold,
B.Potthast,ElitesenAméricaLatina,Madrid,Frankfurt2007.
