Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.AmerykaŁacińskauprogutrzeciegostulecia…
13
lałjekorporacjonizmspołecznyorazscentralizowanyiautorytarnysystemwładzy,
wspieranyprzezautorytetsiłzbrojnych.Wskazaneuwarunkowaniautrudniały
adoptowanierozwiązańliberalnychzarównowsferzestosunkówgospodarczych,
jakispołeczno-politycznych.
Specyfikalatynoamerykańskiegorozwojuimodernizacji,dylematyztymiproce-
samizwiązane,topróbypogodzeniapresjizmiany,którajestrezultatemglobalnych
tendencjirozwojowychwobszarzestosunkówpolitycznych,społecznychigospo-
darczych,zuwzględnieniemtradycjiitożsamości,słowemdziedzictwaAmeryki
Łacińskiej.Przetrwałiutrwaliłsięniewątpliwiemodelpolitycznegoautorytetu,
silnegoprzywództwa,wywodzącysięzautorytarnejipatrymonialnejtradycji(com‑
padrazgo),osobistejiemocjonalnejwięzizliderem.Wyrażasięonwpowszechnie
występującejwAmeryceŁacińskiejtendencjidokoncentracjiuprawnieńiwładzy
wsektorzewykonawczym,bezpośredniejidentyfikacjigłowypaństwaznarodem,
wbiurokratyczno-patrymonialnymcharakterzeadministrowaniapaństwem.Badacze
wskazująnaukształtowanyprzeztradycjęiobecnydodzisiajpaternalistyczno-
-klientystycznycharakterstosunkówspołecznychistrukturywładzywpaństwach
latynoamerykańskich.11Dominujekoncepcja,wktórejścierasiętendencjadoposze-
rzeniapartycypacjispołecznejzpolitykąinterwencjonizmurząduwewszystkich
sferachfunkcjonowaniapaństwa.Wrezultaciewładzazmierzadozachowania
wmożliwiejaknajwiększymzakresietradycyjnegoporządku,awwarunkachwzrostu
partycypacjispołecznej,zachowanienadniąkontroli.
Zmiany,którenastąpiływXXwieku,modyfikująctendencjedohierarchizacji,
elitaryzmu,korporacjonizmuiautorytaryzmuwżyciuspołecznymipolitycznym,
niewyeliminowałyichobecności.Wlatach60.XXwiekunastąpiłpowrótautory-
tarnychreżimówwojskowych.Wnielicznychjedyniepaństwachlatynoamerykań-
skichprzetrwałyrządydemokratyczne(Kolumbia,Kostaryka,Wenezuela).Reżimy
autorytarnezdrugiejpołowyXXwiekuróżniłysięodwcześniejszychpersonalnych
dyktaturcywilnychiwojskowych.Posiadałyzinstytucjonalizowany,wspierającysięna
siłachzbrojnychlubkoalicjicywilno-wojskowejcharakter,tworzącbiurokratyczno-
-militarnerządy.Zostałyonezdyskredytowaneiupadływlatach80.XXwieku.
Odlat90.wewszystkichpaństwachAmerykiŁacińskiej,zwyjątkiemKuby,
którarealizujewłasnyrewolucyjnymodelrozwoju12,funkcjonujądemokracjefor-
11H.J.Wiarda,TowardaFrameworkfortheStudyofPoliticalChangeintheIberic‑LatinTradition.
TeComparativeModel,[w:]H.J.Wiarda(red.),ComparativePolitics.CriticalConceptsinPoliticalSci‑
ence,vol.V,DevelopingNations:LatinAmerica,theMiddleEastandSub‑SaharanAfrica,H.J.Wiarda,
Z.Aksoy,Y.Woldemariam(red.),London,NewYork2005,s.109–117.
12Szerzej:M.Chmara,Ideologiarewolucjikubańskiej(1959–1970),Poznań1991;K.Krzywicka,Kuba
wśrodowiskumiędzynarodowym,Lublin1998;M.F.Gawrycki,KubairewolucjawAmeryceŁacińskiej,
Toruń2004.
