Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
sięmaniąniebezpieczną,bozabijającą(…)duchanarodowego”2,anakilkalat
przedzjednoczeniemksięstwnaddunajskichAlexandruOdobescu(1834–1895)
twierdzizprzekonaniem,że„narodowymźródłem[dla]literaturyjestluditeks-
tykronikarzy”3.Obawyprzedgroźbązdominowaniakulturyprzezobcewzory
estetyczneorazinfiltracjąodmiennejwrażliwościigustówniesącałkiempo-
zbawionepodstaw,aczkolwiekpryncypianacjonalizmupatriotycznego,które
teobawyrodzą,sądomenąwąskiejelity.Nielicznewciąż,alerozrastającesię
środowiskoodbiorcówkulturyzestanuśredniegobezoporówpoddajesięod-
działywaniujejwersjipopularnej,obecnejwmasowotłumaczonychpowieś-
ciachMmedeStaël,Dumasaojca,EugeniuszaSue,PauladeKock,Xavierade
MontépinczyPonsonaduTerrail4.
„Niebezpiecznejmanii”naśladowczejudajesięzpewnościąuniknąćwlitera-
turzepięknej,którawbrewobawompozostajejaknajbardziejnarodowawformie
itreści.Wszyscybezwyjątkupisarzedziewiętnastowieczni,odVasileAlecsan-
driego(1821–1890)poMihailaEminescu(1850–1889),oddająsięzzapałem
rozważaniomoodkrywanejstopniowohistoriiRumunówizgodniewyrażająpo-
dziwdlaoryginalnościrodzimegofolkloru.Romantyczneprzekonanieonatural-
nościiprawdziwościkulturyludowej(folkizm)niejestsezonowąmodą,zyskuje
trwałąobecnośćwpoglądachwarstwwykształconychiwprzyszłościkulmino-
waćbędzieokresowowideologiachludomańskich(„ruchsiewców”,rumuńskie
narodnictwo,„ortodoksizm”itp.)5.
Problemobcychzapożyczeńprzezdłuższyczasnietracijednakaktualności
zarównozuwaginaswójpolitycznywydźwięk(konfrontacjapostawpatriotycz-
nychikosmopolitycznych),jakiutrzymującesięprzedmiotowetraktowanieli-
teratury,obarczonejobowiązkiemedukacjispołeczeństwaergozobowiązanejdo
niesieniatreściwłaściwychzpunktuwidzeniainteresunarodowego.Wszystkie
teokolicznościprowadządoutrwaleniasięwświadomościspołecznejwizerunku
2
KogślniceanuMihail,Introducerela«Dacialiterarà»[w:]Profesiadecredinlà,Bucureşti–
–Chişinśu2003,s.126.Cytowanytekstpochodziz1840r.
3
CytujemyzaDutuAlexandru,Civilizaliaromânàînculturaeuropeanàmodernà,Bucureşti1978,
s.205.OpiniaOdobescu,wyrażonaw1855r.,odnosisiędoautorówsiedemnastowiecznychkronik
(M.Costin,Gr.Ureche,C.Cantacuzino,R.Greceanuiin.)
4Zob.m.in.CorneaPaul,TraducerişitraducàtoriînprimajumàtateasecoluluialXIX-lea[w:]
DelaAlexandresculaEminescu,Bucureşti1966;DrśganIoana,RomanulpopularînRomânia,Cluj-
-Napoca2006,BoiaLucian,SurladiffusiondelacultureeuropéenneenRoumanie(XIX
e
siècleetdébut
duXXesiècle)[w:]Modèlefrançaisetexperiencesdelamodernisation.Roumanie,19e–20esiècles,
Bucarest2006.
5Zob.m.in.mojewcześniejszeprace:Ouvertureàdesmodèlesétrangersversusrenfermement
danslecercledesespropresvaleurs–undilemmefauxouirrésoluble?Expériencesroumainesdu
XIX
e
siècle[w:]RomanicaCracoviensis2007,nr7,s.46–59;Międzyakceptacjąiodrzuceniem.Kultura
rumuńskawobecWschoduiZachodu[w:]WspółcześnihistorycypolscyoRumunii,DubickiTadeusz
(red.),Toruń2009,s.340–361.
