Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
czeniewołoskiejrewolucji1848roku,czyraczejrewoltyzuwaginajejograni-
czonyzasięgikonsekwencje,oczymmówićbędziemywdalszejczęścipracy,
jestjedynąiniewystarczającąweryfikacjązałożeńprogramowychugrupowania
paszoptystów*–rzeczywistychtwórcówrumuńskiejpaństwowości.
Wroku1859sytuacjamiędzynarodowazwiązanazkonsekwencjamiwojny
krymskiejorazwewnętrznaksięstwjestznacznieinnaodtej,jakapanowałapod
konieclatczterdziestych.Niegdysiejsibonżuryści**,terazcorazczęściejokreśla-
jącysiebieliberałami,niewprowadzająwżyciezmianbędącychwliniiprostej
spóźnionąrealizacjąhasełrewolucyjnychroku1848,aletworząnowąrzeczywi-
stośćpolitycznązdominowanąprzezimperatywpaństwowyiretorykęnarodową.
Dominacjatychdwóchelementówjesttakwyraźna,żepowodujezamazaniekom-
promisowegocharakteruproponowanychrozwiązańmodernizacyjnychiambi-
walencjiskutkówcywilizacyjnychdokonywanejmodernizacji.Przeprowadzane
zmianysąistotnierewolucyjne,gdyżburząstary,orientalnyiautokratycznypo-
rządek,alerewolucyjnośćniejestwtymprzypadkumiarąradykalizmu.
Reakcjanadokonującąsięzmianęjestadekwatnadojejcharakteru.Rozumie-
myprzezto,żeodpowiedziąnachwiejnyiniejednoznacznyprocesunowocześ-
nieniakrajujest–dalekaodkontrrewolucyjnegoradykalizmu–zachowawczość
bezwyraźnychambicjiideologicznych.Dziewiętnastowiecznykonserwatyzm
rumuńskitobardziejobronnareakcjanazmianęaniżelipróbaobronyancien
régime`u,rozmaiciezresztąrozumianegoprzezróżnychautorów.Kogślniceanu
iEminescuidealizująwprawdzieśredniowiecznąprzeszłośćMołdawiiiWołosz-
czyzny,tyleżejesttoprojekcjadawnegoporządku,anieprojektjegoprzywróce-
nia.Żadenznichnienależydorodowejarystokracji,niebroniąwięcinteresów
tegośrodowiska;rekonstrukcjiprzeszłościdokonująwyłączniewimięrealizacji
projektunarodowego,świadomipotrzebykulturowejkonstrukcji„odmienności”.
Rumuńscykonserwatyści9niebroniąteżancienrégime`ujakoucieleśnienia
odwiecznegoporządkuboskiego,gdyżsąnajczęściejalboareligijnymiracjona-
listami,jakTituMaiorescu(1840–1917),albozwolennikamiquasi-panteistycz-
*Odrum.patruş`opt(czterdzieściosiem).Określenieśrodowiskauczestnikówwołoskiejimoł-
dawskiejWiosnyLudów.
**Odfr.bonjour.IroniczneokreśleniemłodychbojarówwykształconychweFrancji,galomanów
ipostępowców.
9
Używamytegoterminuwsensiepotocznyminiejakoumownym,zcałąświadomościąjegonieade-
kwatnościwodniesieniudoniektórychautorówomawianychwtejpracy(np.IonHeliade-Rśdulescu).
Czynimytakjednak,ponieważniemamyambicjicałościowegoiwyczerpującegoomówieniafenomenu
zperspektywyfilozofiipolitycznej,conarzucałobykoniecznośćdokonaniaprecyzyjnychrozgraniczeń
terminologicznychisystematyzacjizagadnienia.Naszaperspektywabadawczajestprzedewszystkim
perspektywąhistorykaidei,zainteresowanegotyleżźródłamiintelektualnymigłoszonychwXIXw.po-
glądówzachowawczych,coichkontekstemkulturowym,którerelatywizująkwestięostrychrozgraniczeń
taksonomicznych.Uwzględniamyteżfaktrelatywniemałejwyrazistościdoktrynalnejkonserwatyzmu
rumuńskiego,któraniepozwalanaprzypisaniekonkretnychpostacidookreślonychwartościbądź
chociażbypostawkojarzonychztymświatopoglądem.
