Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
alizmu,aniedziałaniaracjonalnego,uznajewyższośćkorporacjinadstowarzy-
szeniemwolnychjednostekorazfizjokratyzmunadrozwojemprzemysłowym
izasadąwolnegorynku.
Wbrewpokusiezrodzonejzlekturyjegopublicystyki,Eminescuztrudemda-
łobysięzaklasyfikowaćjakomyślicielareakcyjnegowedługtypologiizapropo-
nowanejprzezA.Compagnona(czylizwolennikaswobód,jakimidysponowała
noblessed`épée,zanimzostałaichpozbawionaprzezmonarchięabsolutną)16.Nie
jestprzecieżzwolennikiemrepublikiarystokratycznej,przeciwkoktórej,wjej
polskiejwersji,występuje,opowiadającsięzaabsolutyzmemoświeconym17.To,
coproponuje,jestwistocierzeczypragnieniempowrotudorzeczywistości–nie
tyleprzedkontraktowej,ilewręczprzedpolitycznej,wktórejpojęciawładzy,za-
leżności,interesuitp.mająminimalnezastosowanie.
Eminescuniezostajeideologiemrumuńskiegoprąduzachowawczego,takjak
niejestnimrównieżMaiorescu.Przyczynanietkwiwyłączniewbrakuprecyzji
formułowanychprzeznichideiorazwwynikającychstądniekonsekwencjach.
Obydwuautoromprzychodzitworzyćwokresiewprowadzaniawżyciemodelu
modernizacji,któraniezostaładostateczniezracjonalizowanaani,tymbardziej,
zweryfikowanaprzezpraktykępolityczną.Ichrefleksjeniesąreakcjąnatraumę
społecznąwywołanąrewolucją(botej,wznaczeniudosłownym,niebyło)ani
niewyprzedzająepokizmian,alestanowiączęśćdebatyrozpoczętejwrazzpro-
cesemmodernizacyjnym.Obydwajuczestnicząwpolemicezdominowanejprzez
politycznądoraźnośćiwymogichwili,czyniącjednakwysiłki,bywznieśćsię
ponadjejpoziomwprzestrzeńrefleksjiteoretycznej.Inawetjeślitrudnouznać,
byichstaraniawtymwzględziesiępowiodły,tobezichkrytycznejrefleksjiru-
muńskamodernizacjadziewiętnastowiecznapozostałabyzjawiskiemmałoczy-
telnymiamorficznym.
Cel,jakisobiepostawiliśmy,przystępującdopracynadtymtekstem,dotyczył
takiegoujęciakulturyrumuńskiejXIXwiekuwjejwymiarzeideowym,które
umożliwiłobyodejścieodtradycyjnegodyskursudającegopierwszeństwokwe-
stiomkształtowaniatożsamościnarodowejiszczególnejroliliteraturywtym
procesie.Wzamianpragnęliśmyskoncentrowaćsięnaobserwacjiprzemian,
mającychzzałożeniaprowadzićdopowstanianowoczesnegospołeczeństwaru-
muńskiego,poszukującźródełichfilozoficznychipolitycznychinspiracji,śle-
dzącewolucjęzapożyczanychtreściorazichkonsekwencjedlażyciaumysłowe-
goepoki.Ujęcietakieniejakowymusiłonanassięgnięcieponarzędzia,jakimi
posługujesięnacodzieńnietylkohistoriaidei,lecztakżefilozofiapolityczna
16CompagnonA.,op.cit.,s.25.
17
Zob.InfluenlaaustriacàasupraromânilordinPrincipate[w:]EminescuMihail,Naliunea
românà.Progresşimoralitate,red.iwstępSchifirnetC.,Bucureşti1999,s.48.
