Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
spondencjiidzienników–nieupoważniadostwierdzenia,żejestprzeciwnikiem
naśladownictwawkażdejpostaci.Jakozwolennikzasadysamodoskonaleniana
poziomiejednostkowym,opowiadasiębowiemkonsekwentniezaniemieckim
wzorcemawansuspołecznegopoprzezedukację(Bildung)wnadzieinastworze-
nienowegorodzajuarystokracjispołecznej(Bildungsadel)12.
PrzedmiotemkrytykiMaiorescuniejestzasadaimitacjijakotaka,alejej
konkretnezastosowanie,skutkującepowierzchownymokcydentalizmem.Nie-
zależnieodocenycharakterugłębszych,niezawszeujawnianychmotywacji
(przekonanieowyższościniemieckiegomodeluhistoryczno-narodowegonad
francuskim–rewolucyjnym,opartymzasadniczonakoncepcjiprawanaturalne-
go),diagnozaMaiorescuwswejwarstwieopisowejjestniewątpliwieprawdzi-
wa.Przeniesienienalokalnygruntinstytucjiwyrosłychzcałkiemodmiennych
francuskichdoświadczeńistotnieskutkuje,zwłaszczanawczesnymetapiemo-
dernizacji,brakiemkongruencjipomiędzyrodzimątreściąiobcąformą.Zasad-
nyjestrównieżsprzeciwautorawobecradykalnejreformyjęzykowejwpostaci
latynizacji,proponowanejprzezśrodowiskosiedmiogrodzkie,którejprzeciwsta-
wiapostulatewolucyjnychiograniczonychzmian,uwzględniającychtradycję,
przyzwyczajeniaiinteresyniższychwarstwspołecznych.Ostateczniejednak
Maiorescuniewykraczapozakrytycznąanalizęstanurzeczyjużistniejącego
bądźzapowiadanegoprzezreformyliberalne.Dajepocząteksceptycznejrefleksji
nadkonsekwencjamizmian,którawszakżenieprzybieracharakterudoktrynalnej
antytezy13.
PoglądyzachowawczeEminescu–którydopieropośmiercizostanieob-
wołanynajwybitniejszympoetąrumuńskim,azażyciaznanyjestbardziejjako
publicystakonserwatywnego„Timpul”[„Czasu”]–nawetjeśliwyrazisteizde-
cydowane,równieżniemająwymiarudoktryny.Niewystarczakonsekwentnie
przywoływanawizjaspołeczeństwajakoorganizmuaniuznanieśredniowiecz-
nychKsięstw:MołdawskiegoiWołoskiegozamodelrzeczywistościidealnej,
któraulegastopniowejdegradacjinajpierwzasprawąautokratycznychrządów
fanariockich,anastępniewwynikudziewiętnastowiecznejmodernizacji.Na
przeszkodziestajebrakprecyzjiwdefiniowaniuidei,atakżepolemicznazapa-
miętałość,którarefleksjęzachowawcząnazbytczęstosprowadzadojednostron-
nejkrytykibieżącychdziałańobozuliberalnego.
12Zob.analizętychpojęćwodniesieniudoobszaruniemieckiegoprzeprowadzonąprzezHuberta
OrłowskiegowDziejachkulturyniemieckiej,KarolakCzesław,KunickiWojciech,OrłowskiHubert
(red.),Warszawa2006,rozdz.X,Wartościmieszczańskie.Bildung,s.337–342.
13
Niesposóboprzećsięwrażeniu,że„orientacjakrytyczna”wiązanazosobąMaiorescuzawdzięcza
swojąpóźniejsząkarieręjednostronnejinterpretacjipoglądówtegoautora,którezostająsprowadzone
doobronyswojskościwliteraturze,podobniejakkrytykatejorientacjikoncentrowaćsiębędzie,równie
jednostronnieiupraszczająco,nareakcyjnymjakoby,antyzachodnim(czytaj:antyfrancuskim)charak-
terzeideiprzezeńgłoszonych.Por.SiuleaCiprian,Retori,simulacre,imposturi.Culturàşiideologiiîn
România,Bucureşti2003,rozdz.Maiorescuşiromânii.
