Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzyStefanKisielewskibyłnajwszechstronniejszymtwórcąpoIIwojnieświatowej?
33
nej;nietyleMarks,LeniniStalin,ileLutosławski,Górecki,Penderecki.Człowiek
otakiejwiedzyisamoświadomościszybkozrozumiał,iżnieznajdziesięwpierw-
szymszeregukompozytorówswojegoczasu.Warszawaroku1911torzeczywiście
pechowemiejsceidataurodzeniadlaambitnegomuzyka,bogdybyKisielewskiżył
wwieluinnych(nawetdużych)krajachalbowcześniejwPolsce,należałbydoczo-
łówkikompozytorskiej,alewdrugiejpołowieubiegłegostuleciakomponowałacała
plejadaznakomitości:Lutosławski,Panufnik,GrażynaBacewiczówna,apotempo
1956rokumłodsikonkurenci,naczelezGóreckim,KilaremiPendereckim.
WtejtrudnejsytuacjipierwsząstrategiąwybranąprzezKisielewskiegowdotar-
ciunaszczytymuzykibyłopróbowanieswoichmożliwościnaróżnychtrasach,stąd
uprawianiewieluform:odmuzykiscenicznejiorkiestrowejdowokalnejiużyt-
kowej.Drugąstrategiąbyłyposzukiwaniawróżnychdziedzinachpiśmiennictwa.
Poszukiwaniawykoncypowaneiracjonalnierealizowane(boKisieltwórcabyłty-
pemmózgowca),alepotemrównieższukanieniecogorączkowe.Rozwijałsiępo-
woli;wiemy,żedo30.rokużyciajegodorobekograniczałsiędoniewielupublikacji
krytycznoliterackich,muzykologicznychipublicystycznych,zebranychwszczup-
łymtomieopracowanymprzezKazimierzaM.Ujazdowskiego8.Wlatachwojny
zacząłpisaćprozęfabularną,pojejzakończeniu-regularnieuprawiaćfelietonisty-
kęiupubliczniaćutworymuzyczne;wlatach50.dorzuciłtekstyportretowe9oraz
wcześniejwspomnianereportażowe;wpołowielat60.rozpocząłpisaniecyklupo-
wieściowegopodpseudonimemTomaszStaliński;wkońculat60.doszedłdzien-
nik;potemrozszerzyłgatunkowyrepertuarodłuższeformypolitycznegopisarstwa
drukowanepozacenzurą,następnieominiportret10.
Jakwspomniałem,Kisielewskibyłtypemtwórcyintelektualistyinieomylnie
wybierałformyitechnikitwórczościodpowiadająceswojejosobowości.Formywy-
magającewiedzy,zracjonalizowane,procesytwórczekontrolowane,awięcprzede
wszystkimkomponowaniemuzykiwymagającewspółcześniewiększegozintelek-
tualizowanianiżtwórczośćplastyczna,teatralna,anawetliteracka.Wświecielite-
raturyuprawiałpowieśćperswazyjną(wznaczeniunadanymprzezprofesorKry-
stynęJakowską11),esej,krytykę,felietonistykę,natomiastniezostawiłniczzakresu
poezji,dramatu,prozyfantastycznej,nadrealistycznej,symbolicznejitp.Podziwia-
jącjegoumiejętnośćoperowaniarozmaitymijęzykamiartystycznymi,zwłaszcza
kodamigatunkowymi,trzebajednakstwierdzić,żewramachtychukładówkomu-
nikacyjnychKisielewskinienależałdotwórców,którzyprzekazywalinajwięcejtre-
ści.Wróżnychsystemachznakowychpowtarzałulubionetematy,problemy,zespo-
łyzagadnień,np.autonomiakultury,azarazempisarstwojakoświadectwoczasu,
8
S.Kisielewski,Publicystykaprzedwojenna,wybóriprzedmowaK.M.Ujazdowski,Warszawa2001
(tekstyKisielewskiegozajęły101stron).
9
S.Kisielewski,Gwiazdozbiórmuzyczny,Kraków1958(książkanapisanaparęlatwcześniej).
10
S.Kisielewski:AbecadłoKisiela,oprac.T.Wołek,Warszawa1990;Bezcenzury,Warszawa1983;
Dzienniki,Warszawa2001;PalęZachód,Kościan1990.
11
K.Jakowska,Międzywojennapowieśćperswazyjna,Warszawa1992.
