Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MagdalenaM.Baran
Oludobójstwiemożnamyślećjakodrzewielubkrzaku.Każdeznichwyra-
stazjakiegośziarna,każdemateżkorzenie.Tejednak,choćgwarantujątrwanie,
tkwiąpodziemiąiwnormalnejsytuacjiniktichniedostrzega.Czasemnawet
niemyślimyoichistnieniu.Tymczasemkorzeniesięgajączęstobardzogłębo-
koiokazująsięsilniejszeniżto,cowidzimynadpowierzchnią.Potrafiąprze-
trwaćnawet,gdyzniszczymyto,cowidoczne.fiLudobójstwo-opowiadaJeanowi
HatzfeldowijednazocalałychrwandyjskichTutsi-toniejestjakiśkrzak,który
wyrósłzdwóchczytrzechkorzeni,alesplotkorzeni,któretkwiłypodziemiąinikt
tegoniezauważył”2.Najprostszymrozwiązaniembyłoby
,oczywiście,zniszczenie
owychkorzenii…natymkoniec.Gdybyjednaktakprosterozwiązaniadawałysię
zastosować,topokolenianiebyłybywystawionenaniebezpieczeństwo,aludobój-
stwoniepowtarzałobysięrazzarazem,jakświatdługiiszeroki.Niepytalibyśmy
dziśobyłąJugosławię,Rwandę,Darfur,Kongo,Irak,Afganistan,Syrię…ityle
innych,lepiejczygorzejzbadanychiopisanychmiejsc,gdzie,wposzukiwaniu
kozłaofiarnegodokonanowyłączeniaofiarfipozaświatmoralnychzobowiązań”,
coułatwiłoichmordowanie,zaśsprawcompozwalałopoczućsięnawetosobami
praworządnymi,wykonującymificiężkąiniewdzięcznąpracę”3.
PrzedIIwojnąświatowąterminfiludobójstwo”wogólenieistniał,choćwie-
myprzecież,żezezbrodniątegorodzajuwielokrotniemieliśmydoczynienia.Od
stulecidokonywałosiębowiemto,codziśokreślamymianemludobójstwa.Od
opisanejprzezTukidydesawojnypeloponeskiej,przezzburzenieKartaginy(gdzie
nawetziemięposypanosolą,bynicjużnaowymmiejscusięnieurodziło,nieuro-
sło),przezwojnyBogaIzraelitów
,któryfidomagałsię”wyrzynaniacałychmiast,
krucjatyczykolejneobliczawojentotalnych.Ażdodziś.Jednakdopierowroku
1941,odnoszącsiędoskali(rozmachu)wojennejzbrodni,WinstonChurchill
mówił:fiOdczasówmongolskichinwazjinaEuropęnigdyniebyłotakbezlito-
snych,metodycznychrzeziosiągającychtakwielkąskalę.Aletotylkopoczątek.
Ladachwilakrwawymślademhitlerowskichczołgównadejdągłódizarazy
.Jeste-
2J.Hatzfeld,Sezonmaczet,przeł.J.Giszczak,Wołowiec2012,s.92.
3Zob.:L.M.Nijakowski,Ludobójstwo.Historiaisocjologialudzkiejdestrukcyjności,War-
szawa2018,s.305-309.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
