Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zwrotedukacyjnywperspektywiekulturowej
31
Innyzwrot,tymrazemikoniczny,proponujeGottfriedBoehm,czyniącrozróż-
nieniepomiędzyobrazami,którestanowiązwykłeodwzorowaniabądźilustracje
realności[Realität]lubrzeczywistości[Wirklichkeit],atakimi,którepoprzezswoją
samodzielnośćsąwstaniepokazaćwięcejnatematrzeczywistości(Sikora,2010).
Innymisłowy,badaczprzywołujepojęcieobrazu,którezapunktwyjściaprzyjmu-
jeróżnicęmiędzyprzedstawieniemiprzedstawionym.Boehmdokonujepodziału
międzyobrazemajęzykiem,ponieważistnienieobrazuuzasadnionejestraczejna
drodzeprzeddyskursywnejobserwacjipoczynionejinteligentnymokiem(Existenz
obrazuniejestdokońcauchwytnazapomocąjęzyka).Krytykajęzykaredukuje
językdologikiwypowiedziorazlogikisądzenia,ażebymócprzeciwstawićmuiko-
nicznylogos-jaktwierdziWerner(2014).Obecniepytamyjednak,podobniejak
tozauważyłZbigniewHerbertwBarbarzyńcywogrodzie,oto,jakobraz(nietylko
malowidło)nanasoddziałuje,jakdonasmówi.TowgruncierzeczyMonaLisa
patrzynanas,aniemynaMonaLisę.Owooddziaływaniedotyczynietylkoarcy-
dziełsztukimalarskiej,alerównieżwizualności(nowychmediów),sztukiperfor-
mance4(zob.Klimczak2016).Konsekwencjetakiejoptykidlazwrotuedukacyjne-
gosąoczywiste.Zauważmyjeszczesymptomatycznyiemblematycznywomawia-
nymaspekcieprzypadek:młodakrakowskaartystkaPamelaBrożekpostanowiła
namalowaćwszystko,couznałazanajważniejszewochroniezdrowiakobiet(in-
stalacjaBeztytułu/więcchodźpomalujmójświat,2019,wystawanHERstoriasztuki
II”
,DomNorymberski,8.03.2019).
Omówionepokrótcezwrotyrejestrujekulturapostmodernistyczna,któranrezy-
gnujezterroruoryginalnościipożądaniatego,conowe,narzeczswobodnejgry
ztradycją,dowolnegomieszaniastylów,korzystaniapełnymigarściamizewszyst-
kichwypracowanychdotądchwytówitechnikartystycznych”(Szahaj,1996,s.70).
Podmiotowośćartystyprzestajebyćdlaniejpodstawowymźródłemtwórczości,bo-
wiemżywisięonasamąsobą,niebojącsięnkanibalizacjiwszystkichstylów”(Sza-
haj,1996)inradykalnegoeklektyzmu”(C.Jencks).Stądteżotwierasiętutajpolena
działaniaedukacyjne,któremająnauczyćwłaściwegowyborumiędzywartościowym
abezwartościowymstylem,wzoremkulturyczyantykultury,któryteżstanowiwzo-
rzeckultury(Bruner,2010).
Kolejnezwrotymogąstanowićoznakęwyczerpaniasięmodelusztukijakolinear-
negonastępstwastylu,jakociągłegoposzukiwaniatego,coabsolutnienowe.Sztuka
postmodernistycznanazywanajestwięcpewnymbrakiemnovum,któreczyniłoby
jąnieskażonąiniewinną.Jesttorezultatironicznej,wyrafinowanejgryzwłasnątra-
dycjąorazwzoramikulturyisztuki.Potencjalnośćkreacyjnazamknęłasięwokół,
jaktoująłZygmuntBauman(1994,s.172),nliniifrontu,wedlektórejmożnabyłoby
określić,cojestruchemnaprzód,acocofaniemsię”
.
4
HansBelting(2007)konstatujezperspektywyantropologicznej,iżobrazystająsięczęściąnaszegożyciaidoświad-
czenia.Zdaniemowegoikonologa,niejestważnadefinicjaobrazów,ntechnicznacielesnośćobrazów”
,aleichumiejsco-
wieniew...ludzkimciele.Toczłowiekjestswoistymgenusloci,miejscemobrazów.nMiejsceobrazówtoswoistafigura
retoryczna,ukazująca[...],mimowszystkichaparatów,zapomocąktórychwysyłamyimagazynujemydzisiajobrazy,
[że]wyłącznieczłowiekjestmiejscem,wktórymobrazysąodbieraneiinterpretowanewsposóbżywy(awięcefeme-
ryczny,trudnokontrolowanyetc.),nawetjeśliaparatywyznaczająpewnenormy”(Belting,2007,s.70).
