Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

Łukasz Garbal

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-20475-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2011

Liczba stron:

169

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Garbal, Łukasz. Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, 169 s. ISBN 978-83-01-20475-4

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Garbal, Ł.

T1 Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2011

SN 978-83-01-20475-4

Bibliografia BibTex:

@Book{ 38441, author = "Garbal, Łukasz", editor = "", title = "Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2011", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-20475-4" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Garbal, Łukasz

ED -

TI - Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2011

SN - 978-83-01-20475-4

ER -

Netografia (standard APA):

Garbal, Łukasz. Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011 [dostęp: 04 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/edytorstwo-jak-wydawac-wspolczesne-teksty-literackie-lukasz-garbal-38441.

edytorstwo, redaktor

Pierwsze podręczne kompendium redaktora i wydawcy współczesnej literatury pięknej.

Autor zestawiając różne modele wydań utworów polskich autorów tworzących w XX wieku (m.in. Gombrowicza, Miłosza, Herberta) prezentuje narzędzia pracy redakt...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-20475-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2011

Liczba stron:

169

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Strona tytułowa2
Strona redakcyjna3
Spis treści4
Wprowadzenie8
Rozdział I. Edytorstwo a redagowanie tekstów. Kim jest edytor?10
Rozróżnienia wstępne10
O wadze sztuki edytorskiej na przykładzie Potęgi smaku Zbigniewa Herberta12
Rola edytora12
Rozdział II. Porządek pracy wydawniczej: od ustalenia podstawy wydania do druku15
Ważniejsze aspekty prawa autorskiego obowiązującego w Polsce15
Ślady dzieł – ustalanie podstawy wydania16
Opracowanie tekstu16
Redakcja, adiustacja, korekta18
Redaktor w roli edytora19
Rozdział III. Typy wydań i narzędzia pracy: przypisy, indeksy, bibliografie, normy wydawnicze20
Typy wydań20
Przypisy, bibliografie, cytowanie i ekscerpowanie22
Jak piszemy? Od hieroglifów do emotikonów24
Symbole edytorskie24
Krótka historia edytorstwa do XIX w.25
Po czym piszemy?25
Historia współczesnego edytorstwa w Polsce26
Komputer jako narzędzie pracy edytora29
Kserokopie, skany, fotografie cyfrowe30
Przypadek Henryka Batuty, czyli wiarygodność internetu jako źródła informacji30
Wiarygodność internetu: podsumowanie31
Przyszłość edytorstwa32
Rozdział IV. Nowele i opowiadania34
Na wsi wesele Marii Dąbrowskiej: szeroko dyskutowany tekst zmieniany w kolejnych wydaniach34
Na wsi wesele: podsumowanie35
Opowiadania Zygmunta Haupta: przywracanie czytelnikom mało znanych tekstów35
Jak wydawać niewydane zbiory opowiadań przygotowane (lub nie) przez autora?36
Problem nazwy niewydanego zbioru opowiadań36
Opowiadania Zygmunta Haupta: podsumowanie38
Opowieści o pilocie Pirxie i Dzienniki gwiazdowe Stanisława Lema: rozszerzanie zbioru oraz usuwanie niektórych utworów38
Science fiction, czyli tu może się zdarzyć merytoryczna pomyłka autorska38
Bakakaj Witolda Gombrowicza – drugie autorskie wydanie zbioru nowel ze zmienioną zawartością i tytułem39
Opowiadania usuwane z kanonu przez autora39
Bakakaj Witolda Gombrowicza: podsumowanie40
Inne zagadnienia edytorskie związane z tomem Bakakaj40
Jedna z podstaw tekstu Bankietu Witolda Gombrowicza: maszynopis autorski czy redakcyjny? Analiza porównawcza40
Porównanie maszynopisu z jednym z kolejnych wydań41
Wnioski44
Wydania zbioru prozy: podsumowanie45
Rozdział V. Współpraca z autorem – „wola autora” i „wola dzieła”. Wpływ cenzury. Błędy edytora47
Naukowa edycja pisarza żyjącego, czyli „wola autorska” a „wola dzieła”47
Różewicz – autor o świadomości edytora47
Anatol Stern: czy zmiany wprowadzane przez autora zawsze obowiązują edytora?48
Czy jeśli autor się zgadza, to znaczy, że się zgadza? Czy jeśli mówi, że się nie zgadza, to może jednak się zgadza? Granice woli autorskiej48
Wola autorska – brzmienie językowe49
Wola autorska – układ tekstu: podsumowanie49
Wola autorska – kompozycja zbioru. Filibert dzieckiem podszyty Witolda Gombrowicza – nowela funkcjonująca niezależnie, włączona jednak także do powieści50
Wola autorska – umieszczanie wcześniejszych utworów w nowych zbiorach50
Jak wydawać teksty autora publikującego na ogół w innym języku?51
Tropienie woli autorskiej za pomocą odwołania się do autoryzowanych tłumaczeń tekstu w języku, którym autor dobrze się posługiwał51
Wola autora w rozwijaniu motywów w kolejnych utworach, czyli jak Filibert dzieckiem podszyty Przeciw poetom wystąpił51
Wola autora – aktualizacja tekstu52
Wola autorska – typografia52
Wola autorska a cenzura – różnice w modelach cenzury na przykładzie Władysława Broniewskiego i Zbigniewa Herberta53
Komentarz edytora wyjaśniający kontekst powstawania utworu55
Komentarz edytorski a niebezpieczeństwo interpretacji56
Czy autor ma rację? Fakty podawane przez autora a komentarz edytora na przykładzie Gombrowicza57
Komentarz edytorski – przyznanie się do niewiedzy, aby nie sugerować czytelnikowi, że wiedzieć powinien57
Błędy w tekście wprowadzone przez edytora58
A. Błędy spowodowane złym odczytaniem tekstu58
B. Błędy wynikające z rozwiązań typograficznych59
C. Błędne koniektury60
D. Błędy spowodowane pracą na tekście nieoryginalnym60
E. „Poprawianie” autora przez edytora60
Ustalanie autorstwa: „bankowe” teksty Gombrowicza, nieleśmianowski Leśmian i anonimowy Broniewski61
F. Błędy spowodowane pośpiechem61
Rozdział VI. Tekst poetycki oraz autorskie zbiory wierszy62
Bolesław Leśmian – czyli „w malinowym chruśniaku” interpunkcji62
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – czyli autorka poprawiająca65
Władysław Broniewski – czyli lepiej nie publikować, niż cenzurować67
Gałczyński – czyli wpływ cenzora na poetę68
Gałczyński – jak komentować satyrę?70
Sztuczne oddychanie i inne wiersze Stanisława Barańczaka70
Poeta dążący do wielowariantowości czy do tekstu ostatecznego?71
Rozdział VII. Wybór wierszy oraz wiersze zebrane73
89 wierszy Zbigniewa Herberta73
Dzieła zebrane Czesława Miłosza. Jak zmieniło się Campo di Fiori73
Wnioski z analizy porównawczej różnych wersji fragmentów Campo di Fiori79
Problem deklarowanej woli autorskiej w powrocie do wersji wcześniejszej, niepotwierdzony w późniejszym wydaniu80
Podsumowanie analizy fragmentów Campo di Fiori81
Czy Pan Cogito „mówił po niemiecku”?82
Rozdział VIII. Powieści84
Historia tekstu84
Źródła tekstu84
Pornografia Witolda Gombrowicza: problemy edycji powieści84
Sposób pracy autora84
Historia wydania, czyli w poszukiwaniu zaginionego maszynopisu85
Wydanie obcojęzyczne powstałe pod kontrolą autora jako źródło do poprawek błędów w wydaniu polskim85
Różnice między maszynopisem a pierwodrukiem86
Problem autorskiej interpunkcji87
Pornografia: podsumowanie – interpunkcja i składnia podkreślająca rytm jako wyraz woli autorskiej89
Problem ustalenia tekstu autorskiego – wybór podstawy tekstu89
Dodatkowe uzasadnienie przyjętych założeń edytorskich: jeden dzień z życia Witolda Gombrowicza90
Pozostałe wątpliwości90
Ferdydurke: dzieło w toku – korekta jako podstawa wydania?91
Na marginesie: poprawki autorskie zwiększające realizm powieści91
„Wstawka” w korekcie autorskiej i konieczność jej porównania z wydaniem93
Wnioski z analizy „wstawki” do korekty autorskiej drugiego wydania Ferdydurke w języku polskim93
Wnioski z analizy korekty autorskiej do drugiego wydania Ferdydurke93
Gombrowicz: polemiki w powieści (Ferdydurke). Powieść odnosząca się do krytyki, z zamaskowanymi cytatami94
Kontekst powstania utworu – komentarz interpretacyjny na przykładzie Ferdydurke Witolda Gombrowicza95
Bal u Senatora Jana Lechonia: rękopis bez skreśleń96
Miazga Jerzego Andrzejewskiego – czyli cenzura wpływająca na powieść z kluczem96
Miazga: podsumowanie98
Cenzura w PRL – przypomnienie99
Wertepy Leopolda Buczkowskiego99
Konwickiego gry z cenzurą100
Jak cenzura zmieniła Kalendarz i klepsydrę Tadeusza Konwickiego101
Kalendarz i klepsydra Tadeusza Konwickiego: podsumowanie102
Rozdział IX. Publicystyka103
Krytyka literacka – Jan Józef Lipski: jak wydawać rozproszone teksty krytycznoliterackie autora represjonowanego z przyczyn politycznych?103
Czy warto rekonstruować układ autorski?104
Zrekonstruowanie układu autorskiego104
Felietony Stefana Kisielewskiego105
Podsumowanie sposobu wydawania felietonów powstających w PRL105
„Opera” Janusza Szpotańskiego, czyli satyra polityczna106
Felietony Antoniego Słonimskiego106
Podsumowanie: jak wydawać twórczość zakorzenioną we współczesności – felietony, satyrę?107
Rozdział X. Teksty naukowe (humanistyka a przyrodoznawstwo)108
Pisma wybrane Władysława Bartoszewskiego108
Specyfika tekstu naukowego – poprawianie błędów rzeczowych bezpośrednio w tekście108
Wykłady Richarda P. Feynmana109
Podsumowanie: jak wydawać dzieła naukowe?110
Rozdział XI. Jak wydawać rozmowy, wywiady, wspomnienia, dzienniki112
Autentyczność dziennika112
Oni Teresy Torańskiej113
Reportaże, eseje, wywiady – Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego113
Dzienniki Marii Dąbrowskiej – prowadzone z myślą o przyszłej publikacji114
Dzienniki Marii Dąbrowskiej: podsumowanie115
Wydanie dziennika w postaci autentycznej bez komentarzy: porównanie115
Dziennik Anny Kowalskiej – dziennik-źródło jako opozycja do „dziennika pisarza”116
Dziennik Anny Kowalskiej: podsumowanie116
Dziennik 1954 Leopolda Tyrmanda, czyli pytanie o autentyczność117
Dziennik 1954 Tyrmanda: podsumowanie119
Dzienniki Stefana Kisielewskiego – czy wszystko powinniśmy publikować?119
Dziennik Witolda Gombrowicza – czy powieść o charakterze dziennika?120
Dziennik Jarosława Iwaszkiewicza – mimo wszystko na uboczu polityki; problemy kompozycji językowej i datowania. Wybór podstawy wydania121
Dziennik Jana Józefa Lipskiego, czyli źródłowość zapisków prowadzonych bez myśli o ich publikacji122
Dziennik bez samogłosek Aleksandra Wata: odszyfrowywanie123
Archiwalia – między dziennikiem osobowym a zapisem zbiorowości124
Inne dzienniki wydane w ostatnich latach, które warto poznać124
Wydania dzienników: podsumowanie124
Rozdział XII. Edycje korespondencji125
Prawo autorskie przy wydaniach korespondencji125
Sposoby wydawania korespondencji125
Rola przypisów w korespondencji126
Ujednolicanie dat126
Jeden głos: listy Hertza do Miłosza, listy do Grydzewskiego127
Dwugłos redaktor–poeta: Jerzy Giedroyc– –Czesław Miłosz w Archiwum „Kultury”, czyli jak szybko publikować listy?128
Na marginesie edycji korespondencji: poprawki edytora129
Dwugłos małżeński: Maria i Marian Dąbrowscy130
Dwugłos pisarz–redaktor: Lechoń–Grydzewski, czyli w poszukiwaniu zaginionych manuskryptów130
List jako materiał literacki131
Podsumowanie: jak wydawać korespondencję?131
Rozdział XIII. Typografia w wydaniach literatury pięknej i naukowej133
Zasady ogólne133
Anatol Stern: znacząca typografia134
Pastorałki i wiersze formistyczne Tytusa Czyżewskiego134
Termity Themersonów i koniki Mrożka134
Autorskie rozwiązania graficzne135
Duża czcionka, mała czcionka i Franz Kafka135
Format135
Żywa pagina135
Na marginesie: skojarzenie utworu z ilustracjami nieakceptowanymi przez autora136
Typografia w edytorstwie: podsumowanie136
Rozdział XIV. Czy poprawiać ortografię i interpunkcję? Dwa wypadki: autor stosujący się do reguł – i reguł nieuznający137
Historia reform pisowni w Polsce138
Poezje zebrane Brunona Jasieńskiego138
Jasieński: podawanie wersji mającej ułatwić lekturę139
Jasieński: posągi rzygały czy żygały?139
Jasieński: ten sam utwór funkcjonujący w różnych miejscach139
Jasieński: podsumowanie140
Przecinki Czechowicza: znaki interpunkcyjne jako interpretacja141
Tadeusz Peiper: zachowana interpunkcja autorska141
Autor, który miał problemy z ortografią142
Interpunkcja jako przejaw ekspresji twórczej w korespondencji Iwaszkiewicza z Lisowskim142
Waga rytmu w prozie na przykładzie Gombrowicza142
Podsumowanie: literatura XX w. dla edytora143
Aneks. Wydania wykorzystane w książce145
Wykaz literatury – bibliografia edytorska w układzie chronologicznym147

TrafnieująłtenproblemJerzyStarnawski,kiedypodkreślająctrudpracyadiustatora,zwracałjednocześnie

uwagęnazakresjegokompetencji:

adiustator[tj.rodzajredaktora–przyp.ŁG]maczęstorację,aleaninormniewolnomustosowaćwsposóbbezduszny,aniteżniewolno

muzbytpospiesznymipoprawkaminieuzgodnionymizautorem[edytorem]powodowaćzniekształceniamyśli.Naobronęadiustatorów

[równieżkorektorów][…]wymienionymconajwyżejnakarcietytułowej

verso

lubniewymienionymiwcaleizapomnianymi,pracującymciężko

dlacudzejksiążki,zawszewytkniesięchoćjedenbłądpozostawionywksiążce,nigdyzaśnieotrzymająpochwałyzakilkanaścieczy

kilkadziesiątbłędów,którewpracyautorausunęli,izapoprawki,którewprowadzili[17].

Adiustator–redaktordbającyopoprawnośćjęzykowąilogicznątekstu,tj.osobaspełniającapodstawowe

zadaniaredaktora.

Podsumujmy:redaktorpracujenadulepszeniemtekstu,aedytorustalajegokształtnajbardziejodpowiadający

woliautora,tj.szukawłaściwejpodstawywydaniaitylkopoprawiaewentualnebłędy,stosującemendacje

ikoniektury.

Rolaedytora

Po1989r.wwieluwydawnictwach,dostosowującychsiędowarunkówwolnegorynku,uznawanoedytorów

zazbędnych,uważając,żezastąpiichkomputer.Skutkiemtakichdziałańjestpogarszaniesięjakości

wydawanychtekstów,komputerabowiemniemożnazaprogramowaćdodziałańedytorskich,wprzypadku

którychniemajązastosowaniaprosteioczywistereguły.Działalnośćartystycznajestprzecieżzeswojejnatury

niepowtarzalna,edytorzaś,wydającdanytekstliteracki,niejednokrotniemusirozwiązywaćproblemy

wymagającedziałańniestandardowychiwiedzyniezawszenaukowej.Nawetfundamentalnazasada

obowiązującawjegopracy–niesprzeciwiaćsięwoliautoraiszukaćzawszerozwiązaniazgodnegozjego

intencją–niedajesięsprowadzićdoprostychformuł,wedługktórychmożedziałaćprogramkomputerowy.

Najważniejszymdziałaniemedytorskimjestustaleniepodstawywydania,tzn.zdecydowanie,cobędzie

źródłemwydawanejksiążki,czybędzienimkonkretnewydanie,ajeślitak,toktóre:pierwsze,ostatnieczymoże

jeszczeinne,amożemaszynopislubrękopis.Wprzypadkukażdegoutworutrzebapodjąćtakądecyzję,

wnikliwierozważającwszystkiemożliwości.

Zdawaćbysięmogło,żeliteraturanajnowszaniepowinnasprawiaćedytoromproblemów,tymczasem

towłaśnieXX-wiecznedzieławymagająszczególnejstarannościiuwagi,gdyżichjęzykniejesttylkonośnikiem

informacji,alesamwsobiestanowiinformację.Stylizacjeiinnegryjęzykowestosowanewnajnowszej

literaturzesprawiają,żepodstawowymproblememedycjistajesięzagadnieniemodernizacjidzieła,tj.

uwspółcześnieniajegobrzmieniajęzykowego.Językzmieniasiębłyskawicznie,więcredaktorniewątpliwie

poprawiałbystyltekstuzlat80.XXwieku,niemówiącjużopublikacjachprzedwojennych.Natomiastedytor

musirozpatrywaćkażdyprzypadekindywidualnieisprawdzać,czymodernizacjajęzykanieniszczyistotnej

warstwydzieła.

Modernizacja(uwspółcześnienie)–dostosowaniedzieładowspółczesnychzasadortografiiiinterpunkcji;

zwyklezabiegniekonsekwentny,gdyżłączonyzjednoczesnymzachowaniempewnychcharakterystycznych

cechstyluautora.Stosowaniemodernizacjiwymagaszczególnejczujnościedytorskiejiwwielusytuacjach

możesięwydawaćwątpliwe.

Edytorniejednokrotnieodczuwapokusęczęściowejmodernizacji,którapozwolizachowaćcharakterystyczne

cechyjęzykaautora,ajednocześnieułatwiodbiórdzieławspółczesnemuczytelnikowi.Takaarbitralnaczęściowa

modernizacjapowinnabyćstosowanawyjątkowoostrożnie,zeszczególnymzwróceniemuwaginarozróżnienie,

któreelementyjęzykasątypowedlaXX-wiecznejpolszczyzny,aktóre–tylkodlaidiolektuautora.

Wdalszychrozdziałachpodręcznikaszczegółowoomówionowieleaspektówpracyedytora.Jednakjuż

napoczątkuwartopodkreślićjejznaczenieizwrócićuwagęnaodpowiedzialnośćciążącąnaedytorze,który

decyzjąozmianiejednegosłowamożezmienićsenscałegoutworu.

Owadzesztukiedytorskiejnaprzykładzie

Potęgismaku

Zbigniewa

Herberta

PrzypomnijmysobiewierszZbigniewaHerberta

Potęgasmaku

[18],któryjestczęstoprzywoływany

wdyskusjachpolitycznych,ispróbujmyodpowiedziećnakilkapytańinterpretacyjnych:

Czy

piekło

możebyć

bylejakie

Ajeślitak,tocotoznaczy?Czytakiepiekłojeststraszniejszeodtradycyjnego,czy–przeciwnie?

Może,gdybyniebyło

bylejakie

,kusiłobybardziej?

Znalezienieodpowiedzinatepytaniawymagaprzeprowadzenia„edytorskiegośledztwa”,którepozwoli

ustalić,czytekstwiersza,któryznamydzisiaj,jesttekstemautentycznym,napisanymprzezZbigniewa

Brak wyników

Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra