Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII
Porządekpracywydawniczej:odustalenia
podstawywydaniadodruku
• Ważniejszeaspektyprawaautorskiego.
• Udziałedytorawprocesiewydawniczym.
• Redaktorjakoedytor.
Ważniejszeaspektyprawaautorskiegoobowiązującego
wPolsce[24]
ProblemyprawaautorskiegowPolsceregulujeustawaz4lutego1994rokuoprawieautorskimiprawach
pokrewnych(Dz.U.nr24,poz.83).Zgodniezniąniemożnawydaćutworu,jeśliniezgadzasięnatowłaściciel
prawautorskich,którymmogąbyćautorlubjegospadkobiercy,atakżewydawca.Przystępującdoopracowania
danegoutworu,trzebaprzedewszystkimsprawdzićjegostatusprawny.Jeżeliodśmiercijegotwórcyminęło
więcejniż70lat[25],utwórjestwdomeniepublicznejimożnagowydaćwniezmienionejpostacipouiszczeniu
opłatynaFunduszPromocjiTwórczości[26].Wpozostałychprzypadkachnależyodnaleźćspadkobiercówautora
izawrzećznimiumowęwydawniczą.
Domenapubliczna–całyzbiórdzieł(oraztłumaczeń),którychautorzyzmarliprzynajmniej70lattemu.
Prawaautorskiedzieląsięnaprawaosobisteimajątkowe.Prawamajątkowesązbywalne,cooznacza,
żenamocyumowymożnajeprzekazać,np.wydawnictwu,orazpodlegajądziedziczeniu[27].Natomiastprawa
osobistesąniezbywalne.Artykuł49ustawyoprawieautorskimiprawachpokrewnychmówi,że„następca
prawny[…]niemoże,bezzgodytwórcy,czynićzmianwutworze,chybażesąonespowodowaneoczywistą
koniecznością,atwórcaniemiałbysłusznejpodstawysięimsprzeciwić.Dotyczytoodpowiednioutworów,
którychczasochronyautorskichprawmajątkowychupłynął”.Autorzykomentarzadoprawaautorskiego
dowodzą,żeprzepistenmanaceluochronęintegralnościutworu,atermin„oczywistakonieczność”
wprowadzeniazmianjestuzasadniony„np.wobeczaistnieniawnimbłędówgramatycznych,ortograficznychlub
faktograficznych,naruszaniaprzezczęśćutworucudzychprawosobistychlubmajątkowych”,niemanatomiast
zastosowaniadowprowadzania„skrótówiinnychzmianpodyktowanychgustamiodbiorcówdziełalub
panującyminormamiobyczajowymi[…]”[28].
Edytormusidziałaćwzakresiewyznaczonymprzezprawo,awięcniemożezmieniaćtytułuutworu,
dokonywaćwnimmodyfikacjianiwprowadzaćskrótów.Możejedyniepoprawiaćbłędy,alemusiwówczas
zachowaćwzmożonączujność,żebyniezmienićtekstuwbrewwoliautora[29].Wprzypadkuwydańantologiilub
dziennikówedytormaprawodecydowaćoograniczeniuchronologicznymlubmerytorycznymwyboru[30].
Ważnymproblemem–zarównoprawnym,jakimoralnym–pozostajekwestiapublikacjiutworów,naktórych
udostępnienieautorsięniezdecydował.Art.78ust.3ustawyoprawieautorskimiprawachpokrewnych
precyzujejedynie,żespadkobiercyuprawnienisądo„wykonywaniaautorskichprawosobistychzmarłego
twórcy”.Zdaniemautorówkomentarzadoustawyzgodatakamogłabybyćprawnieuzasadnionajedynie
wwyjątkowychprzypadkach.WmyśltejustawyMaxBrodnajprawdopodobniejniemógłbywydaćtych
rękopisówFranzaKafki,któreautorkazałzniszczyć.
Innyważnyproblemstanowiątzw.dziełaosierocone.Sątoutworypozostającepodochronąpraw
autorskich,jednakodnalezieniewłaścicielitychprawjestbardzotrudnelubnawetniemożliwe.Pojęcie„dzieło
osierocone”dotychczasniejesturegulowanewpolskimprawie,copowoduje,żewydawaćtakichutworów
zgodniezprzepisaminiemożna[31].
Dziełoosierocone(ang.orphanwork)–utwórpozostającypodochronąprawautorskich,którychwłaściciel
mimostarannegoposzukiwanianiemożebyćzidentyfikowanybądźjegoodnalezieniejest
niewykonalne[32].Pojęcie„dziełoosierocone”dotychczasniejesturegulowanewpolskimprawie.
Edytormusirównieżpamiętać,żewprzypadkukorespondencji,mającejcharaktertwórczości,prawaautorskie
przysługujązarównonadawcy(autorowilistu),jakijegoodbiorcy(adresatowi)–aprawatedziedziczą
spadkobiercykażdegoznich[33].
Ciężarodnalezieniawłaścicieliprawautorskichorazzawarciaznimiumowyspoczywanawydawnictwie.
Edytormożejednakpomócwodszukaniuwłaścicielipraw,ponieważzajmującsiętwórczościądanegoautora,
częstoznaspadkobiercówikontaktujesięznimiwtrakcieposzukiwańdokumentówpoświadczającychwolę
autora.
