Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WCZESNEKONCEPCJEPSYCHOLOGICZNE
precyzyjne.Nienotowanobowiemwzrostuwzakresiewszystkichprze-
stępstw,alejedynietych,które-podobniejakzamach-ukierunkowane
byłynadrugiegoczłowieka.Wzakresieliczbyprzestępstwprzeciwkomie-
niuniestwierdzonoanalogicznegoefektu(BerkowitziMacaulay,1971).
Oznaczato,żeludziepowielalikonkretnytypzachowańprzestępczych.
Istniejąinne,mniejznane,alerówniesugestywneprzykładynaślado-
waniangłośnych”zdarzeń.Okazujesię,żepodobnymczynnikiemprowa-
dzącymdozarażaniaprzestępstwemjestpopełnienietakiegoczynuprzez
głównegobohateratelenoweli(Phillips,1982).Zaobserwowanojednak,
żegdybohaterserialujestczłowiekiemobiałymkolorzeskóry,toefekt
zarażanianieoddziałujenawszystkieosoby,alejedynienateopodobnej
karnacji.Innymprzykłademzarażaniasięsąprzypadkinagłegowzrostu
niewytłumaczalnychkatastroflotniczychmałychsamolotów,którymilecia-
łypojedynczeosoby,orazzwiększeniesięliczbyśmiertelnychwypadków
samochodowychbezudziałuinnychpojazdów.Okazujesię,żezdarzenia
tebywałypoprzedzonesamobójstwamiznanychosób,coprowadziłodo
hipotezy,żeoweniewyjaśnionekatastrofybyływrzeczywistościsamobój-
stwamiizachowaniemnaśladowczym(Phillips,1974,1979,1980,1982;
zagadnienietoopisywanowliteraturzejakonefektWertera”;zob.teżkon-
trowersjezwiązanezpowyższymrozumowaniemłączącymprzestępstwa/
samobójstwaznaśladowaniemtychkonkretnychzachowań:Wyrwicka,
2001).Zarażanienieobejmujejedyniezdarzeń,wwynikuktórychktoś
poniósłśmierć.Samoepatowaniewmediachprzemocązwiększapraw-
dopodobieństwowystępowaniazachowańagresywnychwspołeczeństwie
(Berkowitz,1984).Chciałbymjednocześniezaznaczyć,żeowemuzara-
żaniuniepodlegająjedynienegatywnezdarzenia,alerównieżtakie,które
niosąspołecznekorzyści:wykazanonp.,żepodobneefektydysseminacji
notujesięwzakresiezachowańprospołecznych(LiebertiSprafkin,1988;
Rushton,1979).
1.3.WCZESNEKONCEPCJEPSYCHOLOGICZNE
WilliamCarpenterjużw1874rokuwpodręcznikuPodstawymentalnej
fizjologii(Carpenter,1874),akilkanaścielatpóźniejuważanyzajednego
zojcówpsychologiiWilliamJames(1890)zauważyli,żesamomyślenie
ojakiejśczynnościzwiększatendencjędojejprzejawiania.James-nazy-
wająctenfenomenideomotortheoryofaction(ideomotorycznąteorią
19
