Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
35
zasadniczegorozumieniaprawaztym,cojestmoralniedobre,ponieważ
jestnakierowanekudobruwspólnemu,wydajemisię-uwzględniając
nadużyciaprawajakośrodkaprzymusu-czymśniesłusznym,podobnie
jakmarksistowskaidentyfikacjagłównegoaspektuprawazrealizowa-
nieminteresuklaspanującychekonomicznie0
V
Wesejuszóstymzwracamuwagęnapewnekwestiewysunięteprzezwspół-
czesnąteorięprawawSkandynawii,zapoczątkowanąprzezAxelaHäger-
ströma0Znajdujemytutajpouczające,anawetuderzająceprzykładytego
samegobłędupopełnianegoprzezfilozofów,skądinądodużychkompeten-
cjach,dotyczącegoocenyrozmaitychformdyskursuwdziedzinieteorii
prawa,napiętnowanychprzezlogicznychpozytywistówjakobezsensowne
stwierdzeniametafizycznelubsądymoralne0SamHägerströmdostrzegał
jaśniejniżjegopoprzednicy,żepewneużyciajęzykawobrębieprawasą
dewiacyjnewporównaniuztym,cojestpotocznieuznawanezajegonor-
malnąfunkcję0Wszczególnościdostrzegałon,żeformysłownestosowane
zarównowprawiedawnym,jakiwobecnymdorealizacjitakichczynno-
ściprawnych,jakprzeniesieniewłasności,oferta,oświadczeniewoliczy
umowa,niesą,naprzekórichoznajmującejformiegramatycznej,wy-
łączniestwierdzeniamizamiaruczywolistron0Hägerströmwskazywał,
żezwyczajowaprawniczakwalifikacjatakichformsłownychjakoMdekla-
racjizamiarów”niewyjaśniaichdynamicznejroliwzmienianiuprawnej
sytuacjistron50Wszelakojegowłasnewyjaśnienierozważanegozjawiska
wkategoriachMmistycznychwięzów”iMmagicznych”zdolnościjęzykado
stwarzanianadnaturalnegoświatauprawnieńipowinnościuchylapopro-
stupoważnąanalizębardzoważnegoaspektujęzyka,nietylkoprawnego0
ZaprowadziłotonastępcówHägerströmawślepąuliczkę0
ItakAlfRoss,najbardziejścisłyinajlepiejprzygotowanyprzedstawi-
cieltejszkoły,zaproponowałwąskoempirystycznąkoncepcjęracjonalnego
isensownegodyskursu,namocyktórejpojęcianormatywneisposobyopi-
sutradycyjniestosowaneprzezprawnikówsąucieleśnieniemMprzesądów”,
Mfikcji”,Mbezsensownejmetafizyki”czyteżMwyprowadzaniemprawapoza
światfaktów”0Rossuważa,iżjedynymsposobemopisuprawamającym
legitymacjęwewspółczesnymracjonalnymprawoznawstwiejestten,który
podzielastrukturęilogikęzdańnaukempirycznych0Wrezultacieprowa-
dzitodorozumieniazdańoprawie,np0ojegoobowiązywaniu,oobowiąz-
kachiuprawnieniach,jakowistocieprzewidywańprawnychzachowańsię,
uzupełnionychprzezodczuciaadresatówdyrektywprawnych0
5AnInquiryintotheNatureofLawandMorals,Uppsala1953,s05in0irozdz050
