Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ŁukaszTischner
Wgłębokimprzekonaniu,żesłużyprzeztocesarzowi,zacząłkręcićkorbą.(ł)Brzękły
druty,szlabanspadł.APiotrowispadłapołowaciężaruzserca.Takbyłodobrze.Dopóki
byłpożyteczny,dopókiczułsiępotrzebny,złemyśliniemiałydostępudojegoduszy.
Szlabanzagradzałdrogęzłymmyślom(SZ97).
MałaojczyznaHucuławbrewpozorompozostajejednojęzyczna.WCzer-
nielicycoprawdamieszająsięróżneżywioły–narodowe,wyznaniowe,atakże
społeczne(Piotrnosiłbagażehrabiów,stykałsięzkupcamił)–przenikająsię
jednakwstopniunieznacznym.WidaćtonaprzykładziePiotra,któregonęci
iciekawiobcakultura,niemniejnieznajdujeondlaniejzrozumienia.Otokil-
kaznamiennychprzykładów.Narratorwspominaokontaktachnaszegoboha-
terazŻydami.Wdzieciństwiezdarzyłomusięgasićszabasoweświecewdomu
żydowskim.Czynnośćta,wykonanaodpłatnie,pozostaładlaniegozagadką
iniedomyślałsięnawetroli,którąodegrał.Uznałatrakcyjnąsiłęnobcegoita-
jemniczegoświata”,choćponamyślestwierdził:nZawszesięmodlą[Żydzi](ł)
aprzecieżitakpójdądopiekła”(SZ101).
WrzadkichchwilachzwątpieniaPiotrbrałwrachubęwyjazdnasaksy,pręd-
kojednakzwyciężałwnimoptymizmiprzywiązaniedowłasnychkątów.Sza-
cunekionieśmielenietowarzyszyływszelkimkontaktomztym,cotajemnicze
iodległe:
Gdydotykałrękamikółpociągówtowarowych,coszływdalekie,anieznanekraje,było
totak,jakbydotykałsamejtajemnicyświata,którejnigdyniepoznał(SZ36).
Figurynieznanychsiłtopociągiszyny,odktórychskutecznieodgradzał
Piotraszlaban.Czernielickitragarztonieodpowiedni,jaksięzdaje,kandydat
naherosa.Niemawnimżadnychprzymiotówboskich,wręczprzeciwnie–jest
raczejstary,niezbytmocnyiciemnyjaktabakawrogu,aleparadoksalniepisarz
wyznaczamurolęeposowegobohatera.
Pragnęzauważyć,żePiotrNiewiadomskipojmujeświatnaiwniewjegoto-
talności.Pomagająmuwtymniewątpliwiereligiaikobieta,czylidwiespośród
trzechrozkoszy(trzecia–wódka–odgrywawjegoprzypadkumniejsząrolę)
nchroniącychduszęciemnegoHucułaodrozpaczyipiekłanaziemi”(SZ121).
Zaznaczęodrazu,żechoćPiotrprzyznajesiędowiaryunickiej,towjegoduszy
kryjesięwielepogańskichnawyków.
NaszHucułwyczuwawokółsiebieobecnośćtrzechpotęg:Boga,doktórego
należąnZiemiainiebo,PrutiCzeremosz,Karpatyikrowy,psyiludzie”(SZ
56),cesarzaposiadającegocałąkolej,któregowłasnościąsąpieniądze,awresz-
ciewodzącegonamanowcediabła,ukrytegowsłowiepisanym,zasiewającego
wduszywątpliwości.WedlePiotrawszystkienadprzyrodzonepotęgimająjed-
naktęwłaściwość,żeniesąmudostępneempirycznie:nCesarzjestwprzestwo-
rzach,niewidzialny,jakBóg,któregoteżniktnieoglądawłasnymioczami”
(SZ89).ToistotnaróżnicamiędzyPiotremabohateramieposu.Coznamien-
