Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
(działań,skutków)zewzględunawartość(dobro)wszystkichczłonków
społeczności,doktórychnormajestadresowanalubktórychmożedoty-
czyćpośrednio.Wdemokracjiwprzypadkuwielupraw(zwłaszczapraw
socjalnych)ocenatakamacharaktermoralny,choćustawodawcamoże
kierowaćsięrówniedobrzekryteriumsprawiedliwościipraworządności,
przyjmującgłębszeuzasadnieniaaksjologicznewsposóbmilczący.Po-
nieważreprezentujeonwszystkichobywateliiodpowiadazazasadność
regulacjiprawnych,musionstaraćsięmaksymalizowaćtakżespołeczną
sprawiedliwość.
Wprzypadkunormmoralnych,którychnieustanawiainieunieważnia
żadnainstancjazewnętrzna,rzeczkomplikujesięotyle,żewykazanieich
zasadnościpozostajezadaniemindywidualnym:moralnewyboryczłowie-
kanapotykająjedynienabarieręwpostacipodstawowychzasaddemo-
kracjiirzeczjasnaprawa.Niewłaściweiniedemokratycznejestzatem
dyskryminowanieosób,którychzachowaniewżadensposóbniekolidu-
jeztymiwłaśniezasadami.Współcześniemamybowiemdoczynienia
zewspółistnieniemwielusystemównormatywnychwobrębiejednego
itegosamegospołeczeństwa(tzw.pluralizmem)aczęstoirelatywizacją
zasadmoralnychdookreślonychtypówpraktykiisytuacji15.
Nierzadkoteżstajemywobectakradykalnychkolizjimoralnych,że
ichrozstrzygnięciezawszeokupionejestzłamaniemjednejzkolidują-
cychzasad(więcejnatentematwrozdzialepoświęconymedukacjimo-
ralnej).Kolizjeracjimoralnychspotykamytakżewpublicznymdyskur-
siedemokracji,gdziedozajęciastanowiskapredysponowanyjestkażdy,
niezależnieoduznawanychprzezsiebiezasadiwartościiniezależnie
odposiadanychkompetencjidyskursywno-demokratycznych;zkolei
osobygłoszącewyłączniewłasneracje,niesłuchająceniczyichracjiicał-
kowiciejeignorującezachowująsięwsposóbUmonologiczny”,zakłócając
proceskomunikacyjny,wyłączającsięzniegoiwykraczającprzeciw-
koregułomdyskursu;zjawiskotakiespotykamynajczęściejwspołe-
czeństwachoniskiejkulturzedemokratycznej,któreniedysponują
anitradycją,aniwzorcamideliberacji,aniteżodpowiednimsystemem
prodemokratycznejedukacji.Tematykązajmiemysięszczegółowo
15Np.zasadaprawdomównościznajdujezasadneograniczenienagrunciediagnostykimedycznej,
gdzieinformacjaostaniepacjentamogłabyówstandodatkowopogorszyć;skądinądzasadabezwzględ-
nejprawdomównościznajdujezastosowaniebardzorzadko,ponieważkolidujezwielomapriorytetami
moralnymioznaczeniuintersubiektywnym,czylibardziejuniwersalnymniżwewnętrznaspójność
Umojej”osobowościmoralnej.
23