Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
systemachetycznych)20.Zkoleietykiewolucyjne,aostatnio:neuro-
etykastarająsięwykazać,żepriorytetyizachowaniamoralnegenero-
wanesąprzezokreślonestrukturywludzkimmózgu(lubutrwalane
idziedziczonekulturowowstrukturachzwanychUmemami”,odang.
memory).Niepotrafiąjednakpogodzićbiologicznegodeterminizmu
zmoralnąautonomią:ichmoceksplanacyjnajestwięcograniczona.
3.Ethosspołeczny:normypowstająmiędzyludźmi;sąonenabywane
wprocesiesocjalizacji(etykadyskursu,Rawlsowskateoriasprawied-
liwości,teoriakonstruktywizmuetycznego,socjologicznekoncepcje
etyczneitd.)21.
4.Przypadekgraniczny:człowiekposiadawrodzonezdolnościmo-
ralne(kognitywne,afektywne,woluntatywne,dyskursywne,koope-
ratywneitd.),którerozwijająsięnajlepiejniepoprzezprzypadkowy
processocjalizacji,leczwoptymalnychwarunkachdydaktycznych
ispołecznych.Stanowiskotakiereprezentujepsychologiamoralności,
stworzonaprzezPiageta,KohlbergaiLinda22.
V
Podziałetykizewzględunakryteriumteoretyczno-praktyczne
1.Etykateoretyczna:systemyiszkołyetykinormatywnej,tworzone
przezfilozofówiteologów.Naprzykładstoicyzm,etykatomistyczna,
utylitaryzm,Kantowskaetykaobowiązku,etykadyskursu,krytyka
moralnościNietzschego;takżetzw.filozofiapraktyczna23.
20JesttospecyficzneużycieterminuUnaturalny”:przedstawicieleniektórychnurtówwetycesą
bowiemprzekonani,żepewnewartości,cnotylubzasadydanesączłowiekowiUznaturyrzeczy”;inni
tymczasemsądzą,żeczłowieknabywaichwsposóbcałkowicieUsztuczny”(tzn.żemoralnośćjest
wcałościwytworemwychowaniaiuspołecznienia).
21Zob.W
.Althof,LawrenceKohlberg.DiePsychologiederMoralentwicklung,Suhrkamp,Frankfurt/
M.1982;konstruktywizmetycznyjeststanowiskiembardziejradykalnymniżstanowiskoetykidys-
kursuwtymznaczeniu,żetaostatniaposługujesięczęstoKantowskązasadąapriori,lubpojęciem
Uzasadkonstytutywnych”,tymczasemkonstruktywizmprzyjmuje,żezasadypraktycznesąbezwy-
jątkukonstruktamiludzkimi.Cowięcej,konstruktywiścidowodzą,żeUzgodnieztym,cowykazał
Rawls(1980)zakonstruktyuznaćnależynietylkopryncypiasformułowaneprzezniegosamego[wTeorii
sprawiedliwości,uzup.E.N.,K.M.C.],lecztakżeprypcypiaKanta”,tamże,s.346.
22Por.J.Piaget,Intelligenceandaffectivity:theirrelationduringchilddevelopment,UCAAnnual
Reviews”,PaloAlto1981;L.Kohlberg,Thepsychologyofmoraldevelopment,vol.2,HarperandRow,San
Francisco1984;L.Kohlberg,Thephilosophyofmoraldevelopment,vol.1,HarperandRow,SanFrancisco
1981;Lind,Moralistlehrbar.Więcejnatentematwrozdzialepoświęconymedukacjimoralnej.
23Jakkolwiekmożesiętowydawaćparadoksem,klasycznafilozofiapraktyczna(Arystoteles,
Kant,Fichte,Hegelitd.)takżepozostajeczystąteorią,dopókinieznajdujeżadnegozastosowaniado
aktualnejrzeczywistościmoralnej,prawnej,społecznejipolitycznej.NienależyzatemmylićUfilozofii
32
praktycznej”zUetykąstosowaną”.
