Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10|Rozdział1
Odnoszącsięteżdopsychologii,bardzopodobniedefiniujątopojęcie
F.RuchiP.Zimbardo,którzyokreślająetnocentryzmjakontendencjędoprzyj-
mowanianegatywnychpostawwobecwszystkichinnychgrupniżwłasna(którą
uważasięzanajlepszą)”
15
,orazK.B.MacDonald,któryuważa,żeterminten
oznaczanstawianiewłasnegonaroduwcentrumzainteresowaniaiwywyższanie
goponadinne”
16
.
Powyższedefinicjeujmująetnocentryzmjakopostawęlubtendencjędo
przyjmowaniapostaw.Przedmiotamitychżepostawsą:grupawłasnaiinnegru-
py.Postawaetnocentrycznawstosunkudogrupyczyjednostkimazawszeznak
pozytywny,natomiastdoinnychgrupczyjednostek-zawszeznaknegatywny.
Psychologiczneźródłaetnocentryzmuodwoływałysiętakżedoteoriipo-
znawczych.Zgodnieztymiteoriami,wmyślktórychistniejepsychicznapotrzeba
zgodnościprzekonańiredukcjidysonansupoznawczego,staranosięudowodnić,
żewtworzeniupostawetnocentrycznychndostrzeganeróżnicewsystemachprze-
konańodgrywająwistociedecydującąrolę.Akceptacjajednych,niechęćiwro-
gośćwobecinnychsąwwielkimstopniuwyznaczoneprzezstopieńpodobień-
stwaprzekonań”
17
.
Wartowtymmiejscuwspomnieć,żeetnocentryzmpróbowanorównież
wyjaśnićwkategoriachteoriipsychodynamicznychiteoriipoznawczychjako
komplementarnych.Wskazywanom.in.,jakważnewprocesiepoznaniajest
pośrednictwojęzyka.Jużpoprzeznsamrepertuarsłownictwa(aletakżerodzaj
składni)uniemożliwianamonwykroczeniepozapewnekategoriefunkcjonowa-
niapoznawczego,couniemożliwiapoznanieczegoś,czegoniedałobysięna-
zwaćwjęzykupodmiotupoznającego.Tylkowięcpoznaniejęzykowezaplecza
każdejkulturyumożliwipoznaniejejsamej”
18
.Koncepcjata,znanapodnazwą
koncepcjiSapira-Whorfa,dobitnieukazujezależnośćpomiędzytym,jakimję-
zykiempodmiotpoznającyposługujesię,atym,jakpostrzegarzeczywistość
19
.
E.Sapirowichodziłonowykazanie,żecałośćzachowańkulturowychjestwspo-
sóbnieuświadamianyrównieżmodelowana,ajęzykstanowitegomodelowania
najdogodniejszą,najpowszechniejsząinajbardziejprzejrzystąilustrację”
20
,po-
nieważobejmujeonnswoistysystemwzorców,któryukierunkowujesposoby
doświadczaniaświataprzyrodniczego.Sapiruznajewięc,żeniedasiębytować
15
F.L.Ruch,Ph.G.Zimbardo,Psychologiaiżycie,PWN,Warszawa1996,s.45-67.
16
K.B.MacDonald,UnderstandingJewishInfluence.AStudyinEthnicActivism,nOcci-
dentalQuarterly”2004,No.11.
17
A.Malewski,Nietolerancja,dogmatyzmilęk.AnalizateoriiMiltonaRokeacha,[w:]
Onowykształtnaukspołecznych.Pismazebrane,(red.)A.Malewski,PWN,Warszawa1975,s.252.
18
W.Burszta,Językakulturawmyślietnologicznej,PolskieTowarzystwoLudoznawcze,
Wrocław1986,s.36.
19
M.Ziółkowski,Wiedza,jednostka,społeczeństwo,PWN,Warszawa1989,s.73-74.
20
W.Burszta,Językakultura...,op.cit.,s.40.
