Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pozasferęstosunkówzludźmi,nacałe„królestwonieme”(mówiąc
językiemMickiewicza)
21
.
WpracyKulturaanaturapisał,żeideaochronyprzyrody
zaczynasiędopierowówczas,gdychroniącynieczynitegodla
celówmaterialnychanipamiątkowych,„[…]aledlaprzyrodysamej,
dlaupodobaniawniej,dlaodnalezionychwniejwartości
idealnych”
22
.
OryginalnośćpodejściaPawlikowskiegopolegałanatym,
żezagadnienieochronyprzyrodypotraktowałjakozjawisko
kulturowe,budujączwartysystemideologiiochronyprzyrody,anie
sprowadzającjąjedyniedozagadnieńpraktycznych,prawnych
iorganizacyjnych.Zespółpoglądów,całokształtideizawartych
wpismachPawlikowskiego(Kulturaanaturaz1913roku,Ocelach
iśrodkachochronyprzyrodyz1920roku)cechujesystemowość,
wktórejzagadnieniaochronyprzyrodyijejwartościtworząszeroką
podstawędoformułowaniaogólnychiszczegółowychrozwiązań
praktycznychsłużącychochronietejżeprzyrodyijejwartościprzed
zewnętrznymizagrożeniami,wśród,którychwidziałrównież
zagrożeniaodstronyturystyki.Pawlikowskidostrzegając
przewrotność„człowiekanowoczesnego”,którymniema,że„odkrył,
więcejnawet,żewynalazłprzyrodę”,akcentujepotrzebę
pokoleniowejodpowiedzialnościzapozostawioneposobie
dziedzictwokulturowe
23
.DziałalnośćPawlikowskiegodoprowadziła
dowydaniaustawyoochronieprzyrodywPolsce(1934).Wdużej
mierzemiałonrównieżudziałwpowołaniu,przyznaczącym
wkładzieWaleregoGoetlaiWładysławaSzafera,LigiOchrony
Przyrodyw1928roku,któradodziśpełnifunkcjęspołecznego
narzędzianaciskunawładze
24
.
WaleryGoetelprzyczyniłsiędorozwojuwspółczesnejnauki
oochronieśrodowiskanaturalnego,rozwijającwPolscewpołowie
lat60.XXwiekunaukęzwanąsozologią(odgrec.sodzo
–ochraniać,ocalać,ratować,pomagać).Zauważył,żeochrona
poszczególnychobiektówprzyrodyjestniewystarczającawsytuacji,
gdygłębokieprzemianyżycialudzkości,azwłaszczazniszczenia
przyrodyobejmującałąkulęziemską.Goetelwprowadził
doochronyprzyrodyczynnikdotądnieuwzględniany,amianowicie
zdrowieludzkie,którewdużymstopniujestwarunkowaneprzez
stanśrodowiskanaturalnego.Proponowałzatemposzerzenieidei
ochronyśrodowiskaokwestięwpływuzdewastowanejprzez
