Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
74
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
gootaczaautentycznaszlachtaizjejinteresamimusisięonnajpoważniej
liczyć.Władcaabsolutnybezwątpienianiepanujepopatriarszemu,nie
tarmosiarystokratówztytułaminiczymniedowarzonychdomowników.
Niechłoszczewłasnoręcznie–niczymdespota–książąt,hrabiówimar-
kizów,którzycośprzewinili,naoczachrozradowanegotympospólstwa,
anitymbardziejniewbijaichnapalnaplacucentralnymnaoczachzgro-
madzonejgawiedzi–coworientalnychdespocjachuchodziłozastandar-
dowysposóbegzekucjiskazanychwielmożów.Upokarzaniedostojników,
którzyzatraciwszyczujnośćipoczucieumiaru,pretendowalinachalnie–
wszakczęstobylitoludziewydźwignięcikaprysemdespotyztłuszczy,nie-
obyciiprostaccywpogonizaznakamiprestiżuibogactwa–dojaśnie-
wielmożnychprzywilejówidomagalisięhałaśliwejcelebrywokółwłasnej
osoby,wyciskałoatrybutywneznamięnadespocjachWschodu.Natomiast
europejskiporządekabsolutystycznyskonfigurowałsięzrycerskich,kon-
traktowych–izwiązanychzhonoremjednostkowym–współzależności,
sprzężonychzprywatnymwładaniemziemiąiuwarunkowanątymnie-
zależnościąmaterialną.Właściwościoweobramowałyzakresprerogatyw
monarszychikrępowaływładcówabsolutnych,gdycizamyślalisiętargnąć
nafeudalnesacrosanctum,podktórymspoczywałyprzywilejeiswobody
szlachcica.Któreskądinądprefigurowałyprzyszłepowszechneprawaczło-
wiekaiobywatelawspołeczeństwienowoczesnym,mieszczańskim.Mo-
narchowieabsolutnizmagalisięzfrondującymimagnatami,poskramiali
ichwsposóbstanowczy,alewyjąwszyjakieśszczególneprzypadki–nie
pastwilisięnadichdostojeństwem.Dlategoniepodobnawyobrazićsobie,
żebyzmonarszegorozkazuksięciaKondeuszapubliczniebatożonoprzed
Luwrem,alordaMalboroughzwolikrólewskiejgotowanowewrzątku
wcentrumLondynu.
Napewnoteżwładcyabsolutninierozporządzaliwedleuznaniama-
jętnościamiosądzonycharystokratów.Nawetjeśliktokolwiekstanunobli-
wegoskazanybyłprzezsądszlacheckinanajwyższywymiarkary,własność
ziemskaiwszelkainnazregułypozostawałaprzyrodzinie.Rzeczwtym,
żeprzywileje,jakieupanującychwywalczyłasobieszlachta,zabezpieczały
jąprzedzachciankamiidowolnościąwładzykrólewskiej,wtymprzedza-
właszczaniemichmajątków,nawetjeślitenczyówszlachcicsprzeniewie-
rzyłsięliterzeiduchowiprawa,izostałosądzony.Poświadczatomiędzy
innymiangielskaMagnaChartaLibertatumzXIIIwieku.Takżesposób
osądzaniawinnychdobitnieuwypuklałróżnicepomiędzyeuropejskimab-
solutyzmemaorientalnąautokracją.WEuropiezregułysądzonoprzed-
