Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WPROWADZENIE
Podrugie,litaniazawierateżwsobiewłasnewyobrażenieoczasoprzestrzen-
nejstrukturzeświata.Jakwiadomo,czasoprzestrzeńmożnapostrzegaćnaróż-
nesposoby,aludzkawiedzanajejtematzmieniasięwmiarępostępówfizyki
iastronomii.InaczejmyślanooczasoprzestrzeniwkategoriachEuklidesowych,
inaczejpolekturzeKopernikaiNewtona,ajeszczeinaczejmyślimydzisiajpod
wrażeniempracEinsteina.Nasposóbjejrozpatrywaniapewienwpływwywarł
takżenurtfilozofii,reprezentowanymiędzyinnymiprzezImmanuelaKanta,
adociekającyodpowiedzinapytanie,czyczasiprzestrzeńistniejąobiektyw-
nie,czysąraczejsposobemuporządkowania,którywakciepoznawczymludzki
umysłnakładanazewnętrznąrzeczywistość.Wlitaniiprzyjmujesię,żeczaso-
przestrzeńistniejeobiektywnie,leczjestonazupełnieinnaodtej,którąznamy
zEuklidesa,Kopernika,NewtonaiEinsteinarazemwziętych.Jesttobowiem
czasoprzestrzeńnietyletrójwymiarowa,ilekoncentryczna.Rządząniąpara-
doksyopisywanewstarożytnościprzezgeometrięokręgu,anajważniejszym
znichjestparadoksalnystatusBoga,któregojednośćiniepodzielnośćstanowi
źródłoczasoprzestrzennejnieskończonościiróżnorodnościświata.Coistotne,
wyobrażenianatemattejkoncentrycznejczasoprzestrzenizostająodzwiercie-
dlonewowychosobliwychcechachlitanii,októrychbyłamowa-wyliczeniach,
paralelizmach,anaforachirefrenach.Krótkomówiąc:paradoksalnastruktura
litanijnejczasoprzestrzeniprzekładasięnanietypowąlitanijnąpoetykę.
Tedwasposobyrozumieniainnejczasoprzestrzenidyktująporządekwy-
woduwniniejszejksiążce.Wdwóchpierwszychczęściachprzeniesiemysiędo
czasuiprzestrzeni,którezrodziłygatuneklitanii.Wdwóchkolejnychczęściach
zajmiemysięutworami,wktórychrespektowanejestlitanijnewyobrażeniena
tematstrukturyczasoprzestrzennejświata.
*
Litaniamożebyćopisywanaróżnymimetodami.Żadnaznichniewyczerpuje
całościzjawiska.Każdabędziewidziałaniektórejegoaspektyzostrościąiwy-
razistościąprzewyższającąpozostałemetody,lecznawieleinnychzagadnień
pozostanieślepa.Rzecząbadaczaniejestudawanie,żeprzyjętametodajest
doskonała,leczudokumentowanie,wjakisposóbwnioskiwynikajązzastoso-
wanychprocedur.
Równieżwtejksiążcewybranazostałakonkretnametoda.
Popierwsze,chcączrozumiećosobliwąformęlitanii,należyjąrozpatry-
waćwtakiejperspektywie,wjakiejsąanalizowanedziełaliterackie.Dlatego
teżwniniejszejksiążcelitaniekościelnebędąopisywaneprzedewszystkimod
stronyestetycznej,anajwięcejmiejscazajmąprzykładypochodzącezpoezji.
Pozautworamistarożytnymi,stanowiącymipraformylitanii,postaramysię
wziąćpoduwagęmateriałliterackireprezentującywszystkieregionyEuropy
