Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
CZĘŚĆPIERWSZA:POCHODZENIEWIERSZALITANIJNEGO
stanowiąbowiemkwestiemniejistotne,niżspuścizna,którąoddałyświatuza-
chodniemuwpostaciwmiaręspójnejikonsekwentnejpoetyki,stanowiącej
poniekądformęscalającąichdokonaniaorazrekapitulację,wramachtradycji,
tychliterackichwynalazków,którepotomnośćuznałazawartenaśladowania.
Elementytegowłaśniewarsztatuartystycznegozostałyponichodziedziczone
wlitanii.
Bliskowschodniatradycjasporządzaniarozmaitegorodzajuliststanowi
zjawiskodobrzeznaneiszerokoprzebadane.Wydajesię,żebyłaonaprzede
wszystkimfenomenemcywilizacyjnym,ponieważodludumówiącegojęzykiem
sumeryjskim,któryposługiwałsięzestawieniamiirejestramijużwczwartym
tysiącleciuprzedChrystusem21,przeszładoróżnychnarodówsemickichrazem
zbogatymrepertuaremgatunkówenumeracyjnych:kosmologicznych,admi-
nistracyjnych,legislacyjnych,leksykologicznych,handlowych,kronikarskich,
czywreszcie-teologicznych,modlitewnychiobrzędowych.Swojelitaniemia-
ływięcmiędzyinnymistarożytnyEgipt(najsłynniejsząjestLitaniasłoneczna
zpołowydrugiegotysiącleciaprzedChrystusem)iUgaryt.Długiewyliczenie
błogosławieństw,znanepodnazwąHymnutrzechmłodzieńców,zpoczątkubę-
dąceprawdopodobniesamodzielnymutworem,zostałowłączonedobiblijnej
KsięgiDaniela22.Podobna,leczodrębnaModlitwaosiemnastubłogosławieństw,
odmawianatrzyrazydziennie,obowiązywałakażdegoŻydawczasachJezusa23.
Wświątynijerozolimskiejśpiewanabyłazkoleimodlitwapijut,składającasię
zszereguwezwań,naktóreludodpowiadałaklamacjąnHosanna”24.Strukturę
litaniimaPsalm136,leczniewykluczone,żewpodobnysposóbwykonywane
byłyrównieżinnepsalmy,aserięresponsoryjnychodpowiedzi-jakooczy-
wistą-wzapisiepomijano25.Sporolitanijnychtechnikznajdujemywkońcu
unajważniejszegoprawodawcysyryjskiegowierszasylabicznego,św.Efrema
Syryjczyka.Znacznączęśćjegodorobku,powstałegowIVwiekuponarodzeniu
Chrystusa,obejmująutwory,wktórychsłowemwiodącymjestbądźtowielo-
krotniepowtarzanewezwaniedobłogosławieniaBoguzajegodobrodziejstwa,
bądźto(równieżwielokrotna)laudacja,wynikającazradości,żedobrodziej-
21Por.pracebadawczenatematprelitanijnychlistsumeryjskichwartykuleŁukaszTobo-
ła,Inprincipioeratenumeratio:TeOriginsofLitanicPatternsintheAncientNearEast,w:
LV1:15-27.
22Por.ŁukaszToboła,LookingfortheOriginsofBiblicalLitanies:TeHymnoftheThee
YouthsinDaniel3:52-90deut,w:LV1:30.
23Por.JanJózefJanicki,Kulturyantycznewliturgiichrześcijańskiej,WydawnictwoNauko-
wePAT,Kraków2003,s.167-168.
24Por.JosephHeinemann,PrayerintheTalmud:FormsandPatterns,WalterdeGruyter,
Berlin1977,s.146-148.
25Por.ŁukaszToboła,TreeShortLitany-LikeTextsfromUgarit:TranslationandCommen-
tary,w:LV1:43.
