Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
norowy”.Przynajmniejdosiedemnastegowiekutakżeosobistemęstwo
mogłostanowićpodstawęszacunku-bezwzględunaspołecznepocho-
dzeniewojownikawalczącegowsłusznejsprawie7.Takżechłopniebył
pozbawionydumy,godnościiambicji,awrelacjachgromadzkichposta-
wa,rozumianajakonzachowanietwarzy”wtrudnychwarunkach,była
cenionawysoko.Rozbudowanaetykietaitytulatura,aletakżecodzienne
zachowaniagrzecznościowewpołączeniuzrespektowaniemskompliko-
wanychwymogówzasadywzajemnościsprawiały,żewPolscewarstwa
kulturyspołecznejbyłaszczególnierozbudowanaistanowiącpodstawę
moralnegopostępowaniapłynniełączyłasięzniektórymiformamidu-
chowości.
Skądinądwkrajupołożonymwmiejscunewralgicznym,szarpanym
wojnami,niszczonympożaramiipowodziami,nadmierneprzywiązanie
donsubstancji”mogłojedynierodzićfrustracje.Niemniejdóbrmate-
rialnychnielekceważono,byłyonezasadniczymprzedmiotemsukcesji.
Szlacheckietestamentyujawniająjednak,żetylkowwyjątkowychwy-
padkachsukcesjatabywałaznacząca.Dobranależałozdobywać,posia-
daćiprzekazywać,aleniewolnoichbyłowynosićponadhonoriuczci-
wość.Niewypadałoteżnadmierniesięnimichwalić.Ostentacjaowa
niebyłaskądinądbezpieczna:bogatyłatwomógłpaśćofiarąrabunku.
nSubstancja”znaturyrzeczymiałacharakterprzechodni:bywałaprzed-
miotemzaborubądźdaru.Wkażdymstaniespołecznymprzekazywano
nietylkomajątkiczysiedziby,aleiprzedmioty,biżuterię,stroje.Wobli-
czuprzewidywalnejiostatecznejutratytychdóbrczłowiekstawałsiębez-
radny;byłooczywiste,żeniczegoniezabierzezesobąnatamtenświat.
Powinienjednakzażyciazadbaćoswojemiejscewludzkiejpamięci,
bodobreimię,przekazywanepotomnym,niejednokrotnierównoważyło
skromnośćtestamentowejdonacji.Dlategocenionosobiepośmiertnąsła-
wę;niemalkażdychciałpozostawićposobiedobrewspomnienia,aroz-
budowaneceremonieimowypogrzebowewskazywałynanieprzerwany
duchowyzwiązekzmarłegozespołecznością,którąfizycznieopuszczał.
7SzymonSTAROWOLSKIzaliczadowojownikówsarmackichtakżesławnychKozaków,
którzyniebylipochodzeniaszlacheckiego,alewsławilisięszlachetnościąidzielnością
(JanŁoboda,HawryłoHołubek,PiotrSahajdacznyiin.).Por.IDEM:Wojownicysarmac-
cy...,s.259-274.
-M22M-
