Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tradycyjnakulturapolskato,conduchowe”identyfikowałaprzede
wszystkimzesferąreligiiimoralności.Artystówuznawanozanpiękno-
duchów”,intelektualistówniekiedypodziwiano,alerzadkoaprobowano
ichprzesłania.Potrzebyestetyczne,zwłaszczatebardziejwyrafinowane,
zaspokajanoraczejwprocesiekonsumpcjiniżprodukcji.Wdużejmierze
wynikałotozestosunkudorzemiosławogóle,arodzimegoszczególnie.
Natomiast-mimowyraźnychinklinacjidoindywidualizmu-bardzoli-
czonosięzopiniąpubliczną.Wskalilokalnejzdaniesąsiadówbywało
wysokocenione;wskaliponadlokalnejniekiedyuznawanojezaprzejaw
kumoterstwa,zaściankowościczy-później-prowincjonalizmu,aleteż
napodstawieopiniipublicznejpróbowanokształtowaćpostawyobywa-
telskie.Relacjespołecznefundującepoczucieswojskości,wswojejpro-
weniencjiplemienne,wPolscezczasemprzełożyłysięnapewnąformę
konserwatyzmumetaforyczniezwanegosarmatyzmem.Sporywokółtego
pojęcia,jegookresoweośmieszanie,deprecjacjawzorówipostaw,łą-
czonychztąformacją,niepozwalająnaprostąijednoznacznąocenęjej
wartościdlakulturypolskiej.
Wydajesię,żeSienkiewiczstosunkowoszybkorozpoznałrodzimą
strukturęaksjologiczną.Potrafiłdocenićsiłęiwartośćpostawwspólno-
towych.Odwoływałsiędonichczęstozarównowswoichpowieściach,
jakiprzemówieniachczypismachpublicystycznych.Żebyodsłonić
ukrytemechanizmykulturowe,musiałwypracowaćstosownydystans,
którypozwalałmunaunikanienadmiernegoosobistegozaangażowania,
ajednocześnienazachowanienaturalnegozwiązkuzrodzimątradycją.
Niemapodstawdotwierdzenia,żedziałałwtymkierunkuzpełnąświa-
domością,należałobyraczejsądzić,żesprawnieiniejakoinstynktownie
korzystałzrozmaitychdoświadczeń,jakiestałysięjegoudziałem.
Loszgotowałmużyciewpodróży.Jedenznajwiększychpolskich
pisarzybyłdefactoglobtroterem,któryzczasemstałsięobywatelem
Europy.Pisywałwpociągach,hotelachipensjonatach;wgościnieuro-
dzinyiznajomych.Spotykałsetkiosób,zwiedzałmuzea,bywałwteatrach
inakoncertach,śledziłikomentowałwydarzeniapolityczne,prowadził
bujneżycietowarzyskie.Zostałyponimtysiącelistów,którepisywałdo
rodziny,przyjaciółiznajomych.Zafascynowanybyłwspółczesnąsobie
Europą,któranietylkoprzeżywałatraumępodoświadczeniachfrancu-
skiejrewolucjiiwojennapoleońskich,aleirozkwitałacywilizacyjnie,
-M23M-
