Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Omożliwościndobrej”śmierci
-boten,skoronieistnieje,toniemożejużniczego(azatemijakiegoś
ewentualnegozłazwiązanegoześmiercią)doświadczać15.
AkceptacjatezyEpikurawymagazgodynajegodwiepodstawowe
przesłanki:(1)żenwszelkiedobroizłowiążesięzczuciem”(abyjakieś
xmogłobyćdlapodmiotudobrelubzłe,musionistniećimiećmoż-
liwośćdoświadczeniaowegox-ajakodobregolubzłego16)oraz(2)że
nśmierćjestniczyminnym,jakwłaśniecałkowitympozbawieniem
czucia”(śmierćjesttylkobrakiemistnieniapodmiotu,któreimpli-
kujeniemożnośćdoświadczaniaprzezeńczegokolwiek).Niewdając
sięw(skądinądfrapujące)rozważaniadotycząceprzesłanki(1)17pro-
ponujęskoncentrowaćsięnaprzesłance(2),botowniejwłaśnie,jak
sięzdaje,leżysednokontrowersjidotyczącejaksjologicznegostatusu
śmierci.
Epikurmaponiekądrację-wistocie,nbyciemartwym”(nieistnie-
nie)jakotakieniejestjakimśzłym,nieprzyjemnymczyniekorzyst-
nymdoświadczeniemdlanieżyjącejosoby.Jakzauważawcytowanym
wyżejfragmencieNagel,śmierćniejestjakimśniepojętymstanem
utrzymującejsięwistnieniuosoby,leczpustką,którejniemożna
przypisaćjakiejkolwiekwartości-anipozytywnejaninegatywnej18.
PrimafacieargumentEpikurawydajesięzatempoprawny,amimoto
sprzeciwiasięnaszympodstawowymintuicjomdotyczącymśmierci.
Dlaczego?
Otóżkiedyrozważamy,czyśmierćjestdlanieżyjącegoczło-
wiekadobraczyzła,niemamynamyślibrakuistnieniaperse.
15Por.I.Ziemiński,Zagadnienieśmierciwflozofianalitycznej,Lublin1999,
s.138-139.
16Por.J.McMahan,DeathandtheValueofLife,Ethics1988,t.99,s.32in.Od-
miennąinterpretacjęwarunku(1)proponujeRachels.Twierdzion,żeargumentEpi-
kurabazujenahedonistycznejkoncepcjidobraizła,wedlektórejdobrelubzłedla
podmiotusątylkotezdarzenia,których-jakodobrychlubzłych(tj.przyjemnych
lubnieprzyjemnych)-faktycznieondoświadcza(TeEndofLife...,s.40,45-46).
WedługRachelsakoncepcjataobarczonajestbłędemlogicznym,zakładabowiem,
żedobro/złosąpochodnymiodczuwaniaprzyjemności/przykrości.Jeślizatemnie
jesteśmyświadomifaktu,żektośnasoszukujeczyokrada,wówczas-zgodniezkon-
cepcjąhedonistyczną-jegopostępowanieniejestdlanaszłem.Przeciwnie,twierdzi
Rachels,toodczuciaprzyjemności/przykrościsąpochodnątego,żecośjestprzeznas
uważanezadobre/złe.Cierpimydlatego,żektośwyrządzanamzło,anieodwrotnie
(ibidem,s.46-48).
17Natentematzob.J.McMahan,Death...,s.32-40.Por.I.Ziemiński,Zagadnienie
śmierci...,rozdziałVnPodmiotzłaśmierci”.
18Por.takżeT.Nagel,Śmierć...,s.14;J.Rachels,TeEndofLife...,s.43.
19
