Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Omożliwościndobrej”śmierci
zowanie,jakizlikwidowaniejakomożliwości26.IreneuszZiemiński
komentujeówfakttakoto:
[Śmierć]bezwzględu(...)nawiek,wjakimsięzdarza,pozbawianas
życiaorazwielorakichdóbrznimzwiązanych,itozarównotych,
doktórychnasżycieprzyzwyczaiło,jakitych,któremoglibyśmy
posiadaćwprzyszłości,gdybyśmynieumarli.Ponieważzaś(...)na-
szeżyciejestzawszeotwartenaprzyszłość,aczasśmierciniejest
koniecznieokreślony(nieprzynależydonaszejistoty),stądśmierć
bezwzględunato,kiedynadejdzie,zawszepozbawiaczłowiekanie-
skończonejilościmożliwychdóbr,nieskończonejmożliwościtrwa-
niażyciawprzyszłości.Zawszebowiem,kiedykolwieknasspotka,
jestmożliwe,abynastąpiłapóźniej27.
Nagelsądzi,żetejsytuacjibynajmniejniełagodzizewnętrzna,
obiektywna,perspektywa,tzn.fakt,żeżycieludzkiejestwnaturalny
sposóbograniczonedopewnejliczbylat-to,żekażdyznasitakmusi
prędzejczypóźniejumrzeć28.Jakutrzymuje(atrudnosięznimnie
zgodzić),obiektywna,bezosobowaświadomość,żekażdaśmierćsta-
nowinieusuwalnączęśćporządkuświataicyklubiologicznejodnowy
życiaorganicznego,niestanowidlanasżadnejpociechy:
samaludzkaśmierćjestpoprostudanainiemasensunadniąubo-
lewać,takjakniewartoubolewaćnadtym,żejastrzębiezjadają
myszy.Niepocieszytojednakkogoś,ktomaumrzeć,podobniejak
niepocieszyłobymyszyzjadanejprzezjastrzębia29.
Wpodobnymtonie-choćwbardziejabstrakcyjnychkategoriach
-wypowiadasięMichaelWreen,pisząc,żeśmierćniejestpoprostu
jednąspośródwieluzłychrzeczy,jakiemogąsięnamprzytrafić,ale
złemwyższegorzędulubwręczzłemnparadygmatycznym”,ponieważ
26T.Nagel,Widokznikąd,Warszawa1997,s.277.
27I.Ziemiński,Zagadnienieśmierci...,s.142.
28T.Nagel,Śmierć...,s.21.Por.L.Kołakowski,Bógnamnicniejestdłużny:Krótka
uwagaoreligiiPascalaioduchujansenizmu,Kraków1994,s.160-161:nKażdydo-
brzewie,żewszyscyjesteśmyśmiertelni,jednakżeniekażdynaprawdęwtowierzy
-wsensieżyciaciągle,wkażdejchwili,wcieniuwłasnego,rychłegokońca.Żekażdy
jestśmiertelny,tofaktnaturalny,alewyraźnaintuicja«jaumrę»naturalnaniejest”.
29T.Nagel,Widokznikąd...,s.278.
21
