Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Sposobymodelowaniaczasu
19
materializowaniesiępojęciaczasu”(Heller,1995:95).Choćzaojcatego
działufizykiuważanyjestIzaakNewton,istotnychinspiracjidostarczyłmu
jegonauczyciel—IzaakBarrow.Jegopoglądyuważanesązaprzełomowe
wrozwojupojęćdotyczącychgeometryzacjiczasu,ajegowypowiedzina
tentematstworzyłypodwalinyNewtonowskiejkoncepcjiczasuabsolutnego,
nazywanegotakżebezwzględnym(Heller,1995:94—95).WedługNewtona
bezwzględnośćczasupoleganatym,żejestonniezależnyodprzestrzeni
orazinnychczynnikówfizycznych.Czasabsolutny,utożsamianyztrwa-
niem,płyniesamzsiebieistanowijednorodnecontinuum.Newtonpo-
równywałjegoprzebiegdoliniiprostej,któraposiadawyraźnieokreślo-
nyzwrot.Wedługniegoczasbiegnieodminusnieskończonościdoplus
nieskończoności,aprzebiegtenmacharakterjednostajnyiciągły(Polus-
-Rogalska,1999:138).
GłównymikrytykamiNewtonowskiejkoncepcjibylinagrunciefilozo-
fiiGeorgeBerkeleyorazGotfriedWilhelmLeibniz.Berkeley,będącwy-
znawcąskrajnegoempiryzmu,twierdził,żeczaswujęciuproponowanym
przezNewtonanieistnieje,ponieważjegośladuniemawdoświadczeniu
zmysłowym(Tatarkiewicz,2005:120).Leibnizzkolei,choćpodobniejak
Newtonuważał,żeczasmożnaprzedstawićgeometrycznieprzypomocy
linii,niezgadzałsięnajegobezwzględnycharakter.Wedługniego„czas
jestporządkiemzdarzeńzachodzącychwświecie”
,zatembezzdarzeńnie
możnamówićoczasie.ÓwspórwygrywajednakNewton,aargumentem
przemawiającymzajegokoncepcjąjestteoriafizyczna,potwierdzającajego
poglądy,utrwalonawpóźniejszymokresiekolejnymipostępamiwzakresie
mechanikiklasycznej(Heller,1995:96).
Koncepcjaliniowegoczasuabsolutnegowiodłaprymwfizycedocza-
sówAlbertaEinsteina,twórcyteoriiwzględności.Uczonyten,odwołującsię
doprawarozchodzeniasięświatłaorazzasadelektrodynamiki,dowiódł,że
czasiprzestrzeńmającharakternierozdzielny.Wtensposóbtłemwszelkich
wydarzeńprzestałybyć—rozpatrywaneoddzielnie—jednowymiarowe
continuumczasoweitrójwymiarowecontinuumprzestrzenne,zastąpione
przezczterowymiarowecontinuumczasoprzestrzenne(Polus-Rogalska,
1999:325—326).Oznaczatojednocześnie,żenastąpiłoodejścieodliniowego
wyobrażeniaczasu—odtądzacząłonbyćtraktowanyjakojedenzczterech
wymiarówodnoszącychsiędorzeczywistościfizycznej.
Odrębnymproblememrozpatrywanymnagrunciefizykiodkońca
XIXwieku,sygnalizowanymjużprzezNewtona,stałosiępytanie,wja-
kimkierunkubiegnieczas.Kwestiętęporuszyłmiędzyinnymibrytyjski
fizykArthurStanleyEddington.Głosiłon,żenajistotniejszącechączasu
jestjegopłynność—czaspłyniewokreślonymkierunku,czyliposiada
tzw.strzałkę.Jeśliporuszającsięwkierunkuwyznaczonymprzezstrzałkę,
będziemynapotykaćcorazwięcejelementówprzypadkowych,oznaczato,
