Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
FENOMENOLOGIAWARTOŚCI
przypadkupoznania.Tenmomentsubiektywnościwartości,aprzedewszystkim
momentoderwaniawartościodrealnegoporządkuświatarzeczy,posiadanie-
bagatelnąwręczdoniosłośćwdzisiejszejsytuacjizrelatywizowaniawartości,
którespotykamychociażbywpostmodernizmie.Dlategoteżrzecząniebanalną
stajesiępotrzebasięgnięciadotychteorii,któreówrozdziałpomiędzyrzeczy-
wistościąiwartościamidostrzegałyzeszczególnąostrościąipodjęływysiłek
ponownegojakbyodniesieniadosiebienawzajemobydwuodseparowanych
porządków.
BazującanatranscendentalizmieImmanuelaKantaorazneokantystówfe-
nomenologiastajesięzatemgłównymprzedmiotemzainteresowaniatejpracy.
Transcendentalizmbowiem,jakpokazywałIngarden
1,stanowiłistotnysposób
ograniczeniasubiektywizmuwsprawiewartości.Transcendentalizmdawał
więcmożliwośćuniknięciabłędupowszechnejrelatywizacjiwartości,któradla
kulturyumysłowejoznaczaćmożetylkozapadaniesięwpogłębiającysiękry-
zys.Niejestjednaktranscendentalizmjedynąiwłaściwąformąograniczenia
subiektywizmu.Podstawowąaspiracjąfenomenologiijestaspiracjado„obiek-
tywizmu”wartości,któreprzedmiotowodeterminująsposóbichujęciaitym
samymrozwiązująproblemsubiektywizmu,udaremniajączarazempróbyich
relatywizowania.Obiektywizmaksjologicznyfenomenologiiopierasięwtej
sytuacjinaaprioryzmiewartości,awłaściwiemówiąc,przybierapostaćaprio-
ryzmu.Tylkotaapriorycznaperspektywapozwalafenomenologomrozumieć
wartośćjakoobiektywnąistotność,która„zjawasię”wbezpośrednimipier-
wotnymoglądzie(intuicji),przybierającymemocjonalnycharakter.Wartości
więcniesąprzezpodmiotludzki„ustanawiane”,tylkozgodniezprogramem
fenomenologii„odkrywane”jakoidealne,prosteistotyaksjologiczne,stanowią-
cepewnąwsobieabsolutnośćwartości,będącądlaświatarealiówzespołem
podstawowychpostulatów,zewzględunaktóreświatmożestaćsięaksjolo-
gicznienacechowany(wartościowy).
Wartośćibytzatem,zgruntuwzajemnierozłączne,wsferzerealnychrze-
czyzostająwaksjologicznymdoświadczeniudosiebieodniesione,przezco
pozbawionywymiaruaksjologicznegoświatkoniecznychzwiązkówprzyczy-
nowychzyskujecałkiemnowąkwalifikację.Zasadniczowujęciachfenomeno-
logówdoświadczeniewartościugruntowanejestwpierwotnejintuicjiapriori,
któramadostarczaćwiedzyowartościachnatyleżpewnej,coiniezmiennej,
1
R.Ingarden,Wykładyzetyki,Warszawa1989,s.47–51.
