Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
WARTOŚĆIPOZNANIE
1.Intuicjawartościijejprzeżyciowość
1.1.Uczuciejakointencjapoznawcza
Przeżyciowycharakterpoznaniamoralnegozostaługruntowanyprzez
FranzaBrentana.Jakwiadomo,naprzeżyciu„słusznejmiłości”oparłBrentano
poznaniedobra,jakopoznaniezewszechmiarnieomylne,żebyniepowiedzieć
–konieczne
1.Fenomenologowiechętnieczyniązelementuemocjonalnego
osnowęintencjipoznawczej,szczególnietej,któramazazadanieująćprzed-
miottakdoniosłydlarzeczywistościludzkiej,jakwartość.Poznanieaksjolo-
giczneoprzesięwięcnaprzeżyciuemocjonalnym,dlategowtymmiejscuwarto
skupićsięnasprawiepoznaniawartościmoralnej(dobra),przezBrentanaro-
zumianejzasadniczojakocelbądźprzedmiot„miłościsłusznej”.
Uznajączapodmiotmoralnywolęiprzyjmującważnośćnaturalnejsankcji
moralnej,Brentanopojąłtodrugiejakonormęniewrodzoną,choćkonieczną.
„Naturalność”zasadyczyregułyznaczyłabowiemdlaBrentanatyleco„słusz-
nośćsamaprzezsię”izarazem„poznawalność”.Naturalnośćdałasięwięczro-
zumiećjako„oczywistość”,anie„wrodzoność”normy,naktórejmoralność
miałabysięoprzeć.Nieistnieją,jakpowtarzałBrentanozaJohnemLockiem,
żadnezasadywrodzone,wobecczegoniemarównieżprawanaturalnegowsen-
siestoickim,rozumianegojakoto,oczymsamanaturamiałaby„pouczać”
wszystko,cożyje,aniteżwsensierzymskiegoiusgentium.Niemawięctu
1
Zainicjatorapojęciauczuciajakozjawiskaepistemiczniedoniosłegowtradycjineo-
kantowskiejuchodziJ.B.Lotze.Brentanojestzaśtym,któryutrwaliłelementprzeżyciajako
podstawowąintencjępoznawczą(prafenomenpoznania).Zob.H.Buczyńska-Garewicz,Uczucia
irozumwświeciewartości,Wrocław–Warszawa1975,s.16in.;B.Trochimska-Kubacka,Abso-
lutyzmaksjologiczny.RekonstrukcjaopartanaaksjologiiRickerta,ScheleraiHartmanna,Wroc-
ław1999,s.45.
