Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
9
inatyleniezmiennej,coiostatecznej.Poznanieaksjologiczne,ufundowane
wtymszczególnymdoświadczeniu,będziemusiałowięczostaćodniesionedo
tzw.doświadczeniametafizycznego,któreprzecieżodzawszeaspirowałodo
byciapoznaniemostatecznymizarazemdostarczającymuzasadnieniadladal-
szychpoznańszczegółowych.Wintuicjiwartościdanebędzieto,cojestfun-
damentemnietylkodlaaksjologiijakomaterialnejteoriiwartości,aleito,co
ostatecznieufundujewłaściwyporządekświatarealnego.Bezdanejwintuicji
idealnejsferywartościświatrealnychbytów-przedmiotówniedasięzrozumieć
jakowpełniracjonalny,bopozbawionybędzieodniesieniadoludzkiegouj-
mowaniaintencyjnego(jakoprzeżycia),aprzeztopozostanieczymśzgruntu
niedorzecznym(„bezsensownym”)iniedającymsięprzyporządkowaćdosfery
osobowej.StądMaxSchelernp.powie,żewodcięciuodsferyaksjologicznej
światjestczymśgłęboko„nieludzkim”ipozbawionym„rzeczowości”,aNico-
laiHartmann,żebezsferyaksjologicznejświatjestskazanywyłącznienako-
niecznośćzwiązkówprzyczynowychitylkozasprawąwartościmożesięwnim
pojawićwolność,azwiązekprzyczynowymożezyskaćnowąkwalifikację,
kwalifikacjęcelowości,którazasadniczodopełniarealnązasadęprzyczynowa-
niasprawczego.Wodcięciuwięcodwartościświatrealnypozostajewoko-
wachślepego,bezcelowegoprocesukoniecznegoitylkowartośćjestzdolna
przydaćświatunieodzownejmucelowości,jednościi„sensowności”,czyniąc
goprzeztoswoiście„racjonalnym”.
StądteżwrozważaniachniniejszychskupimysięnateoriachSchelera
iHartmannajakonatychdwóchprzypadkach,wktórychzagadnienierelacji
wartościdobytu,aprzeztoodniesienieaksjologiidometafizyki,zajmujemiej-
sceszczególnieważne,dostarczającsposobnościdozrewidowaniazniweczone-
gojużwsystemieKantazwiązkuwartościzrzeczywistością.Zagadnieniesto-
sunkuaksjologiidometafizyki,acosięztymwiąże,zagadnienie„realności”
wartościiichontycznegostatusustanowidlatejpracygłównyprzedmiotzain-
teresowań.Wbadaniachnaszychbędziemysięposługiwaćmetodąkrytycznej
analizy,takimmanentnej,jakitranscendentnej,czynionejnakanwierekon-
strukcjipoglądówobumyślicielijakopoglądówzasadniczozgodnychzduchem
fenomenologii,izmierzaćwkierunkuodczytaniarelacjipomiędzyporządkiem
bytuiporządkiemwartości.
Rozdziałpierwszybędziewięcdotyczyćzałożeńteoriopoznawczych
itraktowaćoaksjologicznejintuicjijakopierwszym,źródłowymwręcz,aprio-
rycznymdoświadczeniu„czystych”istotwartości,doświadczeniu,któreposia-
