Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
Usiłującmówićoaksjologii,musimymiećnauwadze,żezasadniczymjej
założeniem,niezależnieodsposobujejuprawianiaiorientacjifilozoficznej,jest
stara,sofistycznazasadahomomensura,mówiąca,żeczłowiekjestmiarąrze-
czycodoichistnieniainieistnienia.JużProtagoraszAbdery,sformułowawszy
tętezę,wskazywałnawynikającązniejsubiektywnośćprawdy,dobra(ipięk-
na)idlaograniczeniategosubiektywizmuzaproponowałkryteriumużyteczno-
ści.GorgiaszzLeontinoizkoleizanegowawszy,zgodniezzasadąhomomen-
sura,obiektywnośćrzeczywistości(bytu),awkonsekwencjiobiektywność
prawdyidobra,zakryteriumograniczająceichsubiektywnośćprzyjmował
konkretniezmiennąsytuację,wktórejnastąpićmiałobyorzekanieorzeczach
bądźteżrealnedziałanie.UProdikosazKeosnatomiastukształtowałasiętrze-
ciaodmianasubiektywizmuprawdyidobra,jakąbyłhedonizm.Zasadahomo
mensuraotworzyławięcdrogęrozwojusubiektywizmuwsprawiewartości
iwskazałazarazem,żeupodłożasubiektywizmuleżyzerwaniezwiązkupo-
międzyprawdą,dobremipięknemadziedzinąbytu.Tylkozanegowanieobiek-
tywnościbytupozwoliłobowiemnapodmiotowekonstruowanieprawdyido-
bra,cooznaczajużwodniesieniudodoświadczeniasofistów,żeobiektywnie
wziętadziedzinabytunieodróżniasięodporządku,którymożemynazwać
porządkiemwartościitylkozakwestionowanietejobiektywnościumożliwia
realizacjęzasadyhomomensura.Odtądzatem,odmomentuzniweczeniazwią-
zkuwartościzbytem,możemymówićzasadnieowartościjakofakciefilozo-
ficznieuświadomionym,atymsamymoaksjologiijakoogólnejfilozofiiwar-
tości.
Jednocześnienależymiećnaokuitenfakt,żenaskutekniepokrywaniasię
porządkubytuiporządkuwartościjedynymrealizatoremtychostatnichjest
człowiekjakopodmiotpoznający(oceniający).Ściślejmówiąc,nietylkoreali-
zujeonwartościwświecierzeczy,alejewręczustanawia,codokonujesię
wsądachaksjologicznych,jakieczłowiekspełnia.Wartośćwznaczeniusubiek-
tywnymsprowadzasięzatemdofunkcjisąduoceniającego,jakoszczególnego
