Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
13
Wartośćwtakimstanierzeczymożebyćdana(ijest)wyłącznienapozio-
mieosobyjakobytuwsobie,stanowiącegoidealnypostulatpraktycznegoro-
zumu(awięcpostulatjaknajbardziejapriori).Tubowiem,wporządkutego,
cotranscendentalneidanewpoznaniumetafizycznymwformieidealno-su-
biektywnegopostulatu,występujemomentwolności,polegającejnawewnętrz-
nej,postulowanejautonomiitranscendentalnego„ja”.Itylkowtymporządku,
wporządkuosobowejwolności,aostateczniewporządkuidealnychisubiek-
tywnych„noumenów”sytuujesiępowinność(Sollen)wyznaczającasferęwar-
tości.WartośćwięcjużuKantajestidealnympostulatem,choćmającymjesz-
czepostaćsubiektywnąiformalną,anie,jakbędzietoufenomenologów,gdzie
wartośćwystąpiwpostaci„materialnego”apriori,będącegoidealnieobiek-
tywnympostulatemdlasferyrealnejbytuijejkoniecznychprawprzyczyno-
wych.Wartośćbędzieprzeztowprowadzaćdoświataprzyczyniskutkówele-
mentcelowości,cowodniesieniudoosóbjakopodmiotówoznaczaćbędzie
wolność.
JużsystemKantapozwalawięczauważyć,żechoćwartość„odrywasię”
odsferybytujakosferyprzedmiotówsądówrzeczywistych(asertorycznych),to
jednakniezostajeoddzielonaodsferybytuwnajściślejszymjegopojęciu,tzn.
wpojęciutranscendentalnym.Bytjakorzeczwsobie,czyliwwypadkuKanta
jakonadewszystkotranscendentalnypodmiotosobowy(transcendentalny
przedmiotjestpozapoznaniem),pozostajewdalszymciągu„wartościowy”,
aściślej,jestnawetsambezwzględną,autotelicznąwartością,atozpowodu
jegoautonomiiwstosunkudosferyczystoprzedmiotowej.Ijakwklasycznej
metafizycewartościowebyłoto,copoprostubyłotranscendentalneizasadni-
czedlawszelkichkategorialnychokreśleńprzedmiotowych,aprzeztozacho-
wywało„autonomię”ipierwszeństwowobecempirycznych,poKantowsku
„koniecznych”,praw,takteżpozostajeiuKanta.Wartośćjesttożsamazbytem
jakotakim,tzn.zbytemwznaczeniutranscendentalnym,iprzyczynujecelowo
jegodziałania.Wtymwięcobszarze,wjakimdokonałosięuKantadośćistotne
zredukowaniebytudotego,czymonwsobieniejest,tzn.dosferyobiectum,
teoriawartościwykazujeistotnąsztuczność.Odtądrzeczyprzestająbyćwarto-
ściowetylkoztegopowodu,żenaskutekniepoznawalności„rzeczywistej”
zatraciłyswojątranscendentalność.Tonatomiast,cotranscendentalnośćza-
chowuje,acostanowiidealnypostulatpodmiotowy,pozostajeteżwdalszym
ciąguwartościowe.
