Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
FENOMENOLOGIAWARTOŚCI
Wspólnąinajważniejszącechąwszystkichzjawiskpsychicznych,które
Brentanowyróżnia,jestintencjonalność.Zarównoemocje,przedstawienia,jak
isądysątointentiones,będącezawszeaktamiświadomościpodmiotu.Czyto
przedstawiajączmysłowo-naocznie,czyteżodczuwając,podmiotkierujeświa-
domośćzawszekuprzedmiotowi,coznaczy,żewaktachpsychicznychpod-
miotintencjonalnieodnosisiędoprzedmiotu,ujmujeprzedmiot,któryjako
danywprzedstawieniuzewnętrznymbądźwewnętrznymjestzawszeprzedmio-
temrzeczywistym.Wtymteżsensieintencjamisąuczuciamiłościinienawiści,
którestanowiąjednąztrzechklaszjawiskpsychicznych.
Sprawarzeczywistościczyrealnościprzedmiotuprzedstawieniajestważna
dlazrozumieniaBrentanowskiegopojęciadobraiwymagadodatkowegowyja-
śnienia.OtóżpoczątkowoBrentanozająłstanowisko,któreWłodzimierzGale-
wiczokreślamianem„immanentyzmu”.Zarzeczywistydawałosiętuuznać
tylkoprzedmiotintendowanywakcieświadomościitymsamymstanowiący
wewnętrznątreśćaktu.Wszystko,comożnabyuznaćzarealne,sytuowałosię
więcwprzedstawieniujakojegoimmanentnatreść.Immanencjataoznaczała,
żeprzedmiotistniejetylkojako„intencjonalnainegzystencja”istanowiwy-
łącznietreśćpostrzeżenia.Wtensposóbrealiasprowadzałysiędoprzedmiotów
ściślementalnych,tzn.dotego,coistnieniematylkoinmente,apoznanierea-
liówjakoprzedmiotówtranscendentnychstawałosięproblematyczne
8.Imma-
nentyzmprzedmiotuintencjipoznawczej(przedstawienia)oznaczałwięc,że
przedmiotwżadnymrazieniemożebyćuznanyzarealny.Jakotreśćwe-
wnętrznaprzedstawieniastanowionzawszejakiśtwórirrealny,bopozbawiony
własnejtranscendencjiistnienia.Jestimmanentnąinegzystencjąjakoto,co
inmente.Przedmiotbezpośredniodanywintencjipoznawczejjestwięczawsze
tym,cojestinalio,nieinse,niezależnieodtego,czyprzeżyciuświadomemu
wrażeniami„przestrzennymi”czy„fizycznymi”(przedstawieniamizmysłówzewnętrznych)
aprzedstawieniami„psychicznymi”(wewnętrznymiiaprzestrzennymi).Formułacharakteryzują-
catzw.empiryzmgenetycznyjestpodana,jakmówi,wsposóbnazbytuproszczony,bowywo-
dząctakiepojęcia,jakchoćbypojęciecelu,dobraczychceniaznaoczności(wrażeń)zmysłowo
zewnętrznych,pomijarozróżnieniepomiędzytyminaocznościamiinaocznościamipsychiczny-
mi.Przedstawieniazmysłowesątujegozdaniempojmowanetakszeroko,żezatracasięróżnica
pomiędzytym,cozmysłoweitym,conadzmysłowe.Przedstawieniapsychicznenależytymcza-
semuznaćzaróżneodzmysłowozewnętrznych.StanowiskoBrentanabędziewięcgruntować
poznanieetycznewpsychologiiopisowej,zktórejtobędzieczerpaćmateriałnaocznościowydla
pojęćetycznych,uzyskiwanychzasadniczowpoznaniuapriori(wprzeżyciu„słusznejmiłości”).
Zob.ibid.,s.15,65–68,atakżeprzypis18.
8
Zob.W.Galewicz,Brentanaanatomiażyciapsychicznego,wstępw:F.Brentano,Psy-
chologiazempirycznegopunktuwidzenia,tłum.W.Galewicz,Warszawa1999,s.XLIXin.
