Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ILIASWRAZAS
początkowowiększychoporówprzedpodejmowaniempróbwymazaniaBizancjum
ztradycjigreckiej:nNormatywneprzeciwstawieniekulturyibarbarzyństwa,którepo-
woliugruntujeracjonalnośćeuropejskiejdominacjikulturowej,stanieupodstawfety-
szyzmusamorodnej»europejskiej«greckości”11.
Nacjonaliścigreccyniezdawalisobiejeszczesprawy,żeztradycjąbizantyńską,po-
dobniejakizokresemtureckiegopanowania,przyjdzieimsiętakczyinaczejwkrótce
zmierzyćirozliczyć,bowiemdomagaćsiętegobędziezarównoobecnośćortodoksyjnej
wiarychrześcijańskiej,awrazzniąiwpływówKościoławżyciucodziennym,jakisama
naturanarodowejnarracji,którajaksięokażenieznosiczarnychdziurwprze-
szłości,albowiemjejzadaniemjestwykazaniewsposóbbezspornydiachronicznego
inieprzerwanegotrwanianaroduwdziejach12.Przemilczeniezatemobutradycjiokaże
niemożliwe.ZanimtojednaknastąpiłojakcelniestwierdziłaElliSkopeteanGrecy
przechodziliidyllicznąfazęswoichrelacjizestarożytnymi”13.
niedogodnąobecnośćmiedzyantykiemiaktualnościąbizantyńskiego,ana-
stępnieosmańskiegoimperiumusiłowanonaróżnesposobyobejśćiusprawiedliwić.
Najbardziejchybaatrakcyjnyizarazemnośnyargumentacyjniebyłpoglądwyrażony
najdobitniejprzezStefanosaKumanudisaw1845r.Zgodnieztympoglądem,Zachód
przejąłiprzechowałduchastarożytnegogreckiegoświata,aNowogrecy,zmierzając
kulturowokuZachodowi,dążądoodzyskaniaprawowitegospadkupoprzodkach.
KumanudisowiantycznaGrecjajawisięjakojedyneźródłogreckości,którezapo-
średnictwempolityki,sztukiiedukacjidocieradowspółczesnegoGrekadwoma
szlakami:bezpośrednio,jakodiachronicznetrwanienajważniejszychcechgreckości,
izwrotniezEuropy,naspotkaniektórejwychodząGrecy.Europa,któraukształtowała
swojąkulturę,opierającsięnagreckimpotencjaleduchowym,zwraca,zeswejstronny,
tenprzejętyimożnabyrzecskrzętnieprzechowywanyspadekGrekomnowożyt-
nym,którzyciąglerelacjonujętupoglądKumanudisamielitonieszczęście,że
11K.TσoUKoλάg,Ιστ0ρl!,μύθ0iκ!iχρησμ0l:Η!φήγησητηggλληviκήgσDvέχgi!g[K.Tsukalas,Historia,
mityiprzepowiednie.Opowieśćogreckiejciągłości],[w:]idem,Τ!ξlδiστ0λόγ0κ!iτηviστ0ρl!.Κglμgv!
1969–1996[Wędrówkapoliteraturzeihistorii.Pismazlat1969–1996],t.II,Ateny1996,s.321.
12Zgrubszabiorąc,teorienatematpojawieniasięnarodówmożnasprowadzićdodwóchkategorii.
Pierwszaznichobejmujeteorienarodowegoprzebudzenia,doktórejnależyiutrwalonawGrecjiteoriana-
rodowejpalingenezy.Wobrębietejkategoriiutrzymywanyjestpogląd,żeistniejącyodzamierzchłychczasów
naródwpewnymmomencieswoichdziejównabieraimpetu(przebudzasię)izaczynaodgrywaćaktywną
rolęwhistorii.Wtejperspektywienaródpostrzeganyjestjakojednośćkulturyihistorii.Ukoronowaniem
aktywnościhistorycznejprzebudzonegozletargunarodujestpowstanieniepodległegopaństwanarodowego.
Drugakategoriaobejmujeteoriekładącenacisknaproduktywnymomentpowstawanianarodów.toteorie
konstruktywistyczne,wedługktórychnarodyproduktempowstałychwXVIIIiXIXw.ruchównacjo-
nalistycznych.IchpoglądstreszczasięwznanymwliteraturzeprzedmiotustwierdzeniuErnestaGellnera:
nNacjonalizmstwarzanarody,anienaodwrót”(zob.E.Gellner,Narodyinacjonalizm,przeł.T.Hołówka,
Warszawa1991,s.72).Teorienależącedotejdrugiejkategorii,ndekonstruują”niejakotepierwsze,czy-
niącznichprzedmiotbadańitraktującjakonieodłącznyelementprocesównarodowotwórczych.Innymi
słowy,teorienależącedopierwszejkategoriisamestanowiączęśćideologiinarodowej.Niematumiejsca
naprzedstawienieciekawegoteoretycznienapięcia,jakietworzysięmiędzytymidwomakategoriamiwich
rozlicznychteoretycznychwariantach.
13Έ.ΣKoπStέo,Τ0ΠρότDπ0B!σlλgi0κ!iηMgγdληΙδέ!,s.171.