Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogrecy:rozpieszczonedziecifilhellenizmu?
29
oświeceniowejFrancjiidałsiępoznać–mimożezzawodubyłlekarzem–jako
wytrawnyznawcaitłumaczklasycznejliteraturygreckiej.Należałdozacnegogrona
SociétédesObservateursdel’Homme,elitarnegostowarzyszenianIdéologue”iprzed
jegoaudytoriumwstyczniu1803r.wygłosiłmemorandum(Memoiresurl’etatactuel
delacivilisationdanslaGrece)natematprzyszłościGrekówiprojektustworzenia
narodowegopaństwagreckiego28.MemorandumKoraisauważanejestdziśzamanifest
greckichaspiracjinarodowotwórczych.Padłytamm.in.następującesłowa:
Porazpierwszynaróduprzytamniasobienaoczniewłasnąignorancjęiwzdrygasięmierzącdystans
dzielącygoodchlubnychprzodków.TodręcząceodkrycieniepogrążajednakGrekówwrozpaczy.
JesteśmypotomkamiGreków,powiadająsobie,ialbomusimystaćsięgodnitegomiana,albo
zniegowogólezrezygnować29.
JakooświeceniowyintelektualistaKoraisgorącowierzył,żedrogąpewnejstrategii
edukacyjnejGrecyzdołająwydobyćsięzzacofaniainiewiedzy,wjakiewpędziłaich
wielowiekowaniewola,istanąsięwkrótcegodniswoichchwalebnychprzodków.Pisał
jeszczewjednymzlistów:
Widzisz,bracie,doczegotodoszło?Owszem,niktniemożezaprzeczyć,żewśródRomejówpa-
nujepowszechnaignorancja,alemówienie,żeżadnaludzkasiłaniezdołauleczyćterany,jest
podłymoszczerstwem!CzyżcałkiemjużumarliRomejowie,żepotrzebaażcuduBożego,ażeby
zmartwychwstali?Ależnie!Skądżeznowu!Niechsiętylkoskończytyraniatureckaiustanąchciwe
rządymnichów,awniedługimczasie,bezcuduBożego,Romejowiebędątakoświeconymiludźmi,
jakiresztaEuropejczyków30.
ZacytowanesłowaKoraisainaugurująpewnąsytuację,którawsposóbistotnyna-
znaczytożsamościowąkondycjęNowogrekóważdodniadzisiejszego.Wydawałoby
się,żebyciepotomkiemGrekówstarożytnychjestpodkażdymwzględemokoliczno-
ściąpomyślnąiszczęśliwą,dającąpełnedumypoczucieposiadaniaprzywilejubycia
spadkobiercąkultury,którącywilizowanyświatuważazaswojąkolebkę.Możnanawet
rzec,żeżadeninnynaródniematakważnegotytułudodumyzeswojejprzeszłościjak
Grecy.Realnajestjednakinnaperspektywa,zktórejwskazanaokolicznośćpostrzegana
możebyćjakomniejfortunnai–zewzględunaswojądokuczliwość–jakotrafniej
charakteryzującakondycjęduchowąnowożytnegoGreka.Kimmożebyćnowożytny
GrekwobecidealnegoGrekastarożytności?Wnajlepszymprzypadkukimśgorszym,
niekompletnym,kimś,ktoniedorasta,kimś–wreszcie–upadłym.Wnajgorszymzaś
razienazwanyzostanienkundlem”,cowliteraturzepodróżniczejXVIIIiXIXw.było
stalepowracającymmotywem31.Europejscypodróżnicy,którzyprzybywalidomiejsc,
28SzerzejnatematAdamandiosaKoraisazob.M.Borowska,AdamandiosKoraisnatleswoichczasów,
[wstępdo:]A.Korais,Wybórlistów,wybór,wstęp,przekładiprzypisy(zudziałemstudentów)orazredakcja
całościM.Borowska,Warszawa2008,s.5–88(ArcydziełaLiteraturyNowogreckiej,t.VI).
29A.Korais,Memoiresurl’etatactueldelacivilizationdanslaGrece,Paryż1803(cyt.[za:]B.Anderson
Wspólnotywyobrażone,przeł.S.Amsterdamski,Warszawa1997,s.80).
30Idem,Wybórlistów,s.223.
31Zob.M.Todorova,Bałkanywyobrażone,s.225.
