Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogrecy:rozpieszczonedziecifilhellenizmu?
35
onależnychGrekomprzywilejachzestronyresztyświatakłóciłosięzodczuwanąhe-
gemoniąZachodu.Wefekciepowołanezostanieiwprowadzonedoobiegupojęcie
nmizohellenizmu”,któreswoimemocjonalnymzabarwieniemprzypominaniecopojęcie
antysemityzmu.Oilejednakantysemityzmjestzjawiskiemdobrzerozpoznanymiopi-
sanym,tonmizohellenizm”wydajesiępojęciemabsurdalnym.Choćmożnawskazać
–awszystkiedrogiprowadzątudostarożytnegoRzymu–natakiemomenty,kiedy
powstawałynieprzychylneGrekomwizerunki,nieuprawniatojednakdoprzekonania
oistnieniujakiejśuogólnionejniechęciwobecGreków.Jedenzhistorykówgreckich
napisałopasłytom,wktórymdziejeGrecjiopisanezostałyjakohistoriaheroicznej
obronyGrekówprzednmizohellenizmem”,doktóregozaliczyłtakże(!)ruchfilhelle-
nizmueuropejskiego46.
WoczachnowożytnegoGrekasymbolemnmizohellenizmu”jestniemieckihisto-
rykJakobPhilippFallmerayer(1790–1861).Fallmerayerbyłwistocieorientalistą,ale
większączęśćswojegodziełapoświęciłdowodzeniu,wskazującwłaśnienaBizancjum
iokresturkokracji,żewspółcześniHellenowiesąsamozwańczymipotomkamiHellenów
starożytnych.Wciągukilkunastowiekowejhistoriidzielącejantykodwspółczesności–
zdaniemFellmerayera–stalisięonimieszankąróżnychras,zatemztrudnościąmożnatu
mówićojakimkolwiekpowinowactwiezestarożytnymi.Miałonwłasną,motywowaną
pewnąkoncepcjąpolityczną,wizjęEuropyinagłepojawieniesiępaństwagreckiego,
pragnącegodotegojeszczewłączyćsiędoEuropy,niemieściłosięwtejwizji.Jego
poglądybyłyczymśwrodzajunantidotumnafilhellenizm”47iwistociejegoataknie
byłskierowanyprzeciwkoGrekom,leczprzeciwkofilhellenom.Byłbardzodobrze
zorientowanywfilhellenistycznymdyskursieidobrzewiedział,że–jakpiszeSkopetea
–nobcinającnićłączącąnowychHellenówzestarożytnymi,automatycznieobcinałnić
łączącąichzEuropą;tobyłowprogramie”48.Wprawdziepoglądyoupadku,demorali-
zacji,rasowymwymieszaniuidegeneracjiznajdowałysięjużwobiegu,wyrażaneprzez
emfatycznychhellenistówirozczarowanychfilhellenów,alezawszewtychpoglądach
znajdowałasięfurtka,któranieprzekreślałamożliwościnobilitacjinowożytnychGre-
ków.Fallmerayerzamknąłtęfurtkę,ponieważjegointeresowałocoświęcej.Pragnął
oddalićkażdepodejrzenie,żepomimotegowszystkiegoprzeżyłogdziekolwiekcokolwiekstaro-
greckiegopozatekstamiiruinami;żebyćmożepozostałochoćbyjednoziarno,któredawałoby
wrażeniekontynuacjiczynadziejenaodrodzenie.Grecyumarli,greckinaródumarł,wszystko
wGrecjiumarło49.
PojawieniesięFallmerayeraijegoksiążekstanowiważnymomentwprocesie
kształtowaniasięsamoświadomościitożsamościNowogreków.Paradoksalnie,można
tumówićowielkimwkładzieFallmerayerawdziełouspójnieniaideologiinarodowej
46Zob.K.ΣiPόπoUλog,Ξgv0κρ!τl!,μiσgλληviσμόgκ!iDπ0τέλgi![K.Simopulos,Obcepanowanie,mi-
zohellenizmipodległość],Ateny1997.
47Zob.M.Todorova,Bałkanywyobrażone,s.271.
48Έ.ΣKoπStέo,Φ!λμgρdDgρ,s.15.
49Ibidem,s.16.
