Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
45
Ojcowieimistrzowie
podjętaprzezniegobezuzgodnieniazpartią.Wątektenobecnyjestiwksiążce,
wfilmiezostałjednakznaczniewzmocniony.
Wstosunkudopowieścipojawiająsięnowesceny73.Zarazponocy,kiedydoszło
dodramatycznychwydarzeń,porozmowieSzczęsnegozMadzią,widzimyspotkanie
mężczyznyzprzedstawicielamipartii,którzyzarzucająmuprzedewszystkimsamo-
wolę,flterrornawłasnąrękę”.Niemazatempotępieniasamegozabójstwa.Chodzi
oto,żeSzczęsnysamodzielniepodjąłdecyzję,któranależaładopartii.flStrzeliliście
wpartię,wdyscyplinępartyjną”.Podobniewczasienocnejrozmowystarykomunista
Olejniczakpyta,dlaczegoSzczęsnynieczekałnawyrokpartii(wPamiątce…czyta-
myifl[p]owiedzcie,jaktosięwłaściwiestało”74).
ŚmierćGąbińskiegoodbieranabyłaprzezkrytykęjakosytuacjaskomplikowa-
na,wydawałobysiębezwyjścia,wktórejtylkopartia,wosobieFranciszkaOlejni-
czaka,możepomóc,wskazującnarozwiązanie75.Olejniczakniezawodzi,wskazuje
Szczęsnemujegobłędy.Udzielarad,którepomogąmłodemuczłowiekowistaćsię
fldobrymtowarzyszem”.ŚmierćGąbińskiegospełniłaswojezadaniedramaturgiczne,
samawsobieniebyławażna.Podstawowymproblemembyłasamodzielnadecyzja
Szczęsnego,nieuzgodnionawcześniejzpartią.
ZarzutydotyczącenieuwzględnieniadoniosłejrolipartiistawianotakżeGroma-
dzie76.Przykładtenjestszczególnieinteresujący,ponieważhistoriazarównoscena-
riusza,jakigotowegofilmu,któryuległdośćdalekoidącymzmianom,dowodzi,że
problememniebyłazbytnikłarolapartii,alesprzecznościzwiązanezprzypisywany-
mijejróżnymiwartościami.
Nieulegawątpliwości,żewfilmiepartiajestdośćsłabowyeksponowana.
Coprawdabohaterowiemówiądosiebiefltowarzyszu”,aletaknaprawdęniewiado-
mo,ktonależydowładz,aniczywewsifunkcjonujewogólejakaśorganizacja.Wpo-
prawionejwersjiGromadyznalazłasięcoprawdascenazebraniapartyjnego,zakłada-
my,żedziałaczamisąStangret(LudwikBenoit)iPaweł,choćniejesttoszczególnie
podkreślone,podobniejakprzynależnośćKrychala(JanuszPaluszkiewicz),któryteż
sięztymspecjalnienieobnosi.Wkażdymraziejegowiedzairozsądeksłużąbiednia-
komiśredniakom.Toonpowstrzymujechłopówprzedsamosądemnakułaku.Jesz-
czeważniejszejestto,żewskazujeodrazusposóbrozwiązaniasytuacji.Namawia
mieszkańcówwsi,abysamizbudowalimłyniuniezależnilisiędziękitemuodwyzy-
73
WykorzystujętufragmentydwóchakapitówzksiążkiPękniętymonolit…,s.218.
74
IgorNewerly,PamiątkazCelulozy,wyd.VIII,Warszawa1955,s.358.
75
Por.JerzyPłażewski,Filmy,którepamiętamy,Warszawa1956,s.250.
76
PiotrBorowy,Gromada,flKwartalnikFilmowy”1952,nr7,s.30.
