Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ł.Żurek,Filologia:problemydefinicyjne...
31
ipodbitychOstijaków[ludugrofińskizamieszkującyzachodniąSyberię],Kałmuków
lubSamojedów;Polaków,jakoteżRusinówiLitwinów.[RKP,15-16]79
Zewzględunarównouprawnienieróżnych,nawetnajmniejszychnarodów
zdaniemBaudouinanlingwistykanosinasobiecharakter,piętnouniwersalne,
kosmopolityczne”80,dziękiczemujejprzedstawicielesąwstanienrozstrzygać
niektóre[ł]pytaniapolityczneisocjalne”81.Zkoleizwiązanyzfilologiąświa-
topoglądskutkujewedługjęzykoznawcykultywowaniemnarodowychlubwręcz
rasowychróżnicipartykularyzmów.JakstwierdzaBaudouinwjednymzreto-
rycznienajbardziejwyrazistychfragmentówpracy,
wAmerycepobudzonofilologówporównawczychdodowodzenianiemożności
spólnegopoczątkujęzykówirasludzkich,abyumiejętnymiargumentamiuzasadnić
nieszczęsnąteorięniewolnictwa.Niemożnasobiewystawić,abysięnaukabardziej
spodlić[ł]byławstanie,jaknatytuleowegopłoduliteraturyamerykańskiego,
gdziepomiędzyprofilamiróżnychrasludzkichprofilmałpiumyślniezabardziej
ludzkigłoszononiżprofilnieszczęśliwegoNegra82.
Wpóźniejszychartykułachirecenzjachbadaczniepowtórzyłjużzarzutu
orasizmiefilologii.Konsekwentniejednak-obokzarzutówonieprofesjonalne
kolekcjonowaniefaktówzhistoriijęzyka-oskarżałtakklasyczną,jaknarodową
filologięokultywowanienpatrycjuszowskich,rzymsko-helleńskichprzywile-
jów”83,onnaukowyarystokratyzm”przejawiającysięwdowartościowywaniu
tylkonszlachetnych”narodów(wtymnjęzykówstarożytnych[ł]pokrytych
wielowiekowąpleśnią”84)kosztembadanianwszystkichbezwyjątkówludzi”85,
nmowyludzkiejwcałejjejrozmaitości”
86
.Światopoglądfilologiiwpracach
79Wszystkiewtrąceniawnawiasachkwadratowychtaktutaj,jakiwnastępnychcyta-
tach-Ł.Ż.
80Ibidem,s.7.
81Ibidem,s.6.
82J.BaudouindeCourtenay,Ozwiązkach…Baudouinnajprawdopodobniejopisujewtym
miejscurycinęumieszczonąwpochodzącejz1854r.pracyTypesofMankind…autorstwa
chirurgaietiologaJosiahC.NottaorazegiptologaGeorge)aGliddona,którzyinspirowalisię
badaniamietnografaiantropologaSamuelaGeorge)aMortona,jednegozpropagatorówteorii
poligenizmurasowego(stanowiącejreinterpretacjępoligenizmujęzykowegoAugustaSchlei-
chera).TopoligenizmmiałnamyśliBaudouin,gdypisałodowodzeniunniemożnościspólnego
początkujęzykówirasludzkich”
.Zob.J.C.Nott,G.Gliddeon,TypesofMankindł,Philadel-
phia1854,s.458,https://archive.org/details/typesmankindore01pattgoog(dostęp:3.04.2018).
83J.BaudouindeCourtenay,recenzjaStanowiskaflologiisłowiańskiejwdziedziniebadań
językowychwogóleBronisławaTrzaskowskiego,nPraceNaukowe”1866,nr1,s.205.
84Idem,Językoznawstwo[1903],[w:]idem,Tekstył,s.162.
85Idem,Kilkasłówogramatyceporównawczej…,[w:]idem,Tekstył,s.200-201.
86Idem,Ozadaniachjęzykoznawstwa[1888],[w:]idem,Szkicejęzykoznawcze,t.1,War-
szawa1904,s.27.
