Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AndrzejSzahaj
tacyjnymi”),którełącząwyznawanewartości.Wykazałyonetak-
że,żewkażdymprzypadkunasposobiedokonywaniawyborów
zaważyłaideologiascjentyzmu,któraszturmemzdobyłasobiepo-
zycjęmilczącejideologiicałejnauki.Wtymmianowiciesensie,że
wszystkieopcjeuważaływybórmetodyorazrezultatinterpretacji
zasprawęepistemologii,anieetyki;tęostatniąbowiemideologia
scjentystycznazepchnęławsferęnienaukowączywręczantyna-
ukową,perswadującnaderskutecznieprzekonanie,żepoznanie
powinnozawszebyćwolneodwartości.Wodąnamłynideologii
scjentystycznejokazałasiępolitykadwudziestowiecznawwyda-
niutotalitarnym,którabrutalnieingerującwpraktykęnaukową,
upewniłarzeszeprzyzwoitychludzi,żenaukakończysięwtedy,
gdywgręzaczynająwchodzićjakiekolwiekwpływypraktykpoza-
naukowychzpraktykąpolitycznąnaczele(liczneświadectwanie-
szczęśćztymzwiązanychsięgająwszakwiekówwcześniejszych,
żeprzypomnimytylkoDsprawęGalileusza”czylosGiordanaBru-
na).WprzypadkutakichkrajówjakPolskadoszłajeszczedwu-
znacznarolamarksizmu,któryalbonieukrywałswegozaanga-
żowaniapolitycznegowmyślhasłaokoniecznościDupartyjnienia
nauki”(wersjawulgarna),albodomagałsięzwykłej,bytakrzec,
wyższościpoznawczej(wersjawyrafinowana),funkcjonującjed-
nakwkontekście,wktórymdomaganiesiętegobyłozgruntupo-
dejrzane,albowiemkojarzonenatychmiastzhasłamiujednolice-
nianauki,Djedyniesłusznejmetody”czyDprzewodniejrolipar-
tiiwnauce”.
Zwrotetycznyuświadamiazatemto,coistniałozawsze,tyle
tylko,żezewzględówetycznych(wolnośćodwartościjakopod-
stawaetycznościnauki),politycznych(wolnośćodwartościjako
gwarancjapolitycznejprzyzwoitości)czywreszcieretorycznych
(wolnośćodwartościjakoskutecznenarzędzieperswazjiwartości
poznawczejpreferowanejteorii)byłostarannieukrywane;uświa-
damia,żejesteśmyistotamioceniającymi,aksjologicznieintere-
sownymiiniedanynamjestcałkowiciekontemplatywnystosu-
nekdoświata,albowiemsamożyciewymuszananasdokony-
wanielicznychwyborów.Bezwartościniemielibyśmyżadnych
faktów(jaktoujmujeneopragmatystaHilaryPutnam),bezwarto-
ścinicbynasnieinteresowało,beznichwreszcienicbydlanasnie
miałosensu.Nieistniejezatemżadnacałkowicieneutralnaaksjo-
